عکس‌های غیرحرفه‌ای جنگ ایران و عراق به مثابه متن؛ نمونۀ مورد مطالعه: عکس‌های والفجر مقدماتی، کانال کمیل

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دکتری، پژوهشکده نظر، تهران، ایران.

2 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی، قزوین، ایران.

3 استادیارگروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: در عکس ظرفیت‌های ناشناخته‌ای وجود دارد که از حیث واقعیت به مراتب به آنچه رخ داده نزدیک‌تر از روایت‌های ادبی و تاریخی است. چنانچه دانش فضایی عکس و تفسیر آن‌ها در تمدن انسانی ارتقا یابد، می‌تواند از عکس تاحدودی به حقایق نهفته در آن دست یافت. جنگ ایران و عراق یکی از حوادث مهم جامعة ایران است که تعداد بی‌شمار عکس‌های غیرحرفه‌ای آن می‌تواند به خوانش وقایع و رخدادهای جنگ کمک کنند.
هدف پژوهش: جنگ ایران و عراق یکی از حوادث مهم جامعه ایران است که تعداد بی‌شمار عکس‌های غیرحرفه‌ای آن می‌تواند به خوانش عینی آنچه رخ داده کمک کنند چراکه اصولاً حوزة علم و در این پژوهش علم تاریخ با امر عینی سروکار دارد. چرایی کاربرد گستردۀ عکس در بسط دانش تاریخی نیز در همین امر خلاصه می‌شود که سندیت آن از امر رخ‌داده در گذشته، «عینی» است و نه انگاره‌ای ذهنی. به طور کلی این مقاله در نظر دارد با بررسی نقش و جایگاه عکاسی غیرحرفه‌ای در جنگ ایران و عراق، روایتگری و قابل استنادبودن عکس‌های برجای‌مانده از این وقایع را در تدوین تاریخ مورد ارزیابی قراردهد. چرخشی که بعد از جنگ، مکان عملیات والفجر مقدماتی را به سرزمینی مقدس تبدیل کرد؛ تقدسی که در شکل‌گیری و اثبات واقعیت آن عکس‌های غیرحرفه‌ای بیش از هر تکنولوژی نوین دیگری نقش داشت.
روش پژوهش: این مقاله با روش تحلیل گفتمان انتقادی با رویکرد فرکلاف (به طور خاص) که اصطلاح گفتمان را به نظام‌های نشانه‌ای همچون متن و تصویر محدود می‌کند انجام شده است و با کمک‌گرفتن از عکس به مثابۀ متن، روایتی ویژه و اختصاصی از والفجر مقدماتی ارائه می‌دهد.
نتیجه‌گیری: در مجموعه عکس‌های مورد مطالعه، «دیگری» یا دشمن بعثی، حضور پررنگی ندارد. در این عکس‌ها نگرشی از دوستی و روابط اجتماعی وجود دارد که ذات آن با گفتمان دشمن‌ستیزی که در جوامع در حال جنگ گفتمان غالب بوده، متفاوت است. نیازی به گفتمان دشمن‌ستیزی احساس نمی‌شود و گفتمان مکان مقدس (کربلا- فکه) و رفتارهای عاشورایی، این واقعة آئینی را به رویدادی تبدیل کرده که روایتی متفاوت از روایت دولت به وجود آورده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Non-professional Photographs of the Iran-Iraq War as Text; Case Study: Photographs of “Valfajr Moghadamati”, Komeil Channel

نویسندگان [English]

  • Shahriar Khonsari 1
  • Nasser Barati 2
  • Shohreh Javadi 3
1 Ph.D Candidate in NAZAR Research Center, Tehran, Iran.
2 Department of Urban Planning, Faculty of Architecture & Urbanism, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Advanced Studies of Art, University of Tehran, Iran.
چکیده [English]

Problem Statement: There are unknown capacities in a photograph that is far closer to what happened in reality than to literary and historical narratives. If the spatial knowledge of photography and their interpretation enhanced civilization, hidden facts behind the photograph could partially attain. The Iran-Iraq War is one of the critical events in Iranian society, with the numerous non-professional pictures that can help read the events and occurrences of the war.
Research Objective: The Iran-Iraq War is one of the critical events in Iranian society numerous non-professional photographs of which can help to give an objective reading of what has happened because primarily the field of science and in this research, the science of history deals with actual matters. Overall, this research intended to assess the narration and reliability of remnant photographs of these events in the compilation of history by examining the role and position of non-professional photography in the Iran-Iraq war. A turn of events made the site of “Valfajr Moghadamati” operation a holy place; a holiness in the formation and proof of the truth of which, non-professional photographs played a significant role more than any other technology.
Research method: This research is based on a critical discourse analysis method with a Fairclough‏ approach (in particular) which limits the term discourse to sign systems such as text and image, and by taking photographs as text, presents a specific and unique narrative of “Valfajr Moghadamati”.
Conclusion: In the collection of studied photographs, the “other” or the Ba’ath enemy did not have a significant presence. In these photographs, there was a view of friendship and social relations that was fundamentally different from the anti-enemy discourse as the prevailing discourse in in-war societies. There is no need for an anti-enemy dialogue. The Ashura behaviors have made this ritual event into an event that has produced a different narrative than the government’s story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Non-professional Photographs of the Iran-Iraq War
  • Valfajr Moghadamati
  • Komeil Channel

مراجع

آقاگل‌زاده، فردوس. (1386). تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات. مجله ادب‌پژوهی، 1(1)، 17-27.
بازرسی گروه صنایع یا مهدی. (1388). آیین‌نامه انضباطی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر یامهدی.
پهلوان‌نژاد، محمدرضا و ناصری مشهدی، نصرت. (1387). تحلیل متن نامه‌ای از تاریخ بیهقی با رویکرد معنی‌شناسی کاربردی «نامه سران تگیناباد به امیر مسعود». مجله زبان و ادبیات فارسی، 16(62)، 37-58.
خامسی، سیدرضا. (1390). بررسی تأثیر ارزش‌های مذهبی بر عکاسی جنگ ایران و عراق (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد پژوهش هنر). دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی.
خونساری، شهریار. (1398). تحلیل گفتمان انتقادی عکس‌های غیرحرفه‌ای جنگ ایران و عراق (رساله منتشرنشدة دکتری پژوهش هنر)، پژوهشکده نظر، تهران.
دوستدار، رضا. (1388). بازتاب انقلاب اسلامی بر روابط منطقه‌ای (تأثیر انقلاب اسلامی بر شروع جنگ ایران و عراق)، نخستین همایش بین‌المللی تحولات جدید ایران و جهان. قزوین: دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره).
ذکاء، یحیی. (1376). تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ربیعی، علی و تمنایی، امیرحسین. (1392). تحلیل گفتمان وصیت‌نامه شهدای جنگ تحمیلی. نشریه مطالعات جامعه‌شناختی، 20(2)، 161-186.
رشید، محسن. (1378). گزارشی کوتاه. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
کمری، علیرضا. (1380). نام‌آورد. دفتر اول. تهران: انتشارات حوزه هنری.
کمری، علیرضا. (1397). پویه پایداری. تهران: انتشارات سوره مهر.
گروه فرهنگی شهید ابراهیم هادی. (1391). راز کانال کمیل: روایت پنج روز مقاومت رزمندگان گردان کمیل در کانال دوم فکه. تهران: انتشارات شهید ابراهیم هادی.
گیلر، مارک و چایلد، جان. (1386). مهارت‌های بنیادی نورپردازی در عکاسی. (ترجمۀ علی تهرانی). چاپ سوم. تهران: انتشارات کتاب آوند دانش.
مهدی‌زاده، علیرضا. (1395). تحلیل و خوانش عکس برمبنای ابزارهای تحلیلی رویکرد نشانه‌شناسی. مجله پژوهش هنر، 6(12)، 75-89.
میلز، سارا. (1388). گفتمان. (ترجمۀ فتاح محمدی). تهران: هزاره سوم.
نجومیان، امیرعلی. (1386). از نشانه‌شناسی تا واسازی عکس. پژوهشنامه فرهنگستان هنر، (5)، 99-116.
Langford, M. (2007). Scissors, Paper, Stone: Expressions of Memory in Contemporary Photographic Art. Montreal/Kingston: McGill-Queen’s University Press.
Lutz, C. (2002). Making War at Home in the United States: Militarization and the Current Crisis. American Anthropologist, 104, 723-735.
Rogers, R. (2011) . An Introduction to critical Discourse Analysis in Education, Abingdon: Routledge.
Salvesen, D. (2014). The making of place. Research on place and space website, Retrieved from Http://www.Matr.Net/Print-4108.Html
Thompson, E. P. (1980). Protest and survive. In Protest and Survive. Edited by E. P. Thompson and D. Smith. Harmondsworth: Penguin.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار