عوامل و موانع ارتباط جوانان مسجدرو تهران (15 الی 29 ساله) با مسجد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل ایجابی و نیز موانع اثرگذار بر ارتباط جوانان با مسجد است. لذا، با تمرکز بر جوانان مسجدرو تهران، به بررسی عوامل و موانع تاثیرگذار بر حفظ ارتباط یا افزایش ارتباط این طیف از جوانان با مسجد پرداخته است.این مطالعه از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر شیوه اجرا کمّی بود. جامعه پژوهش، جوانان 15-29 ساله شهر تهران بودند. برای تعیین نمونه پژوهش از روش نمونه‌برداری احتمالی و گونه خوشه‌بندی استفاده شد. ابزار پژوهش پرسشنامه بود. روایی پرسشنامه با استفاده از «آزمون مقدماتی» در دو مرحله «پیش‌آزمون غیررسمی» و «پیش‌آزمون رسمی» تایید شد و برای محاسبه میزان پایایی ابزار اندازه‌‌گیری از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج نشان داد که «مطلوب بودن امام جماعت» در میان عوامل افزایش ارتباط با مسجد محوریت دارد؛ چنانکه عوامل سه‌گانه «مطلوبیت ساختمان و امکانات مسجد»، «دسترسی خانواده‌ها و جوانان به محصولات فرهنگی مفید و جذاب» و «حضور چهره‌های مشهور در نماز جماعت» پائین‌ترین تاثیر را در بین عوامل دارند. یافته‌های پژوهش حاضر تاثیر تناسب نداشتن کارکردهاى مسجد با نیازهاى فعلى مردم به عنوان علل خلوت بودن مساجد و نیز وجود رابطه مستقیم بین آموزش نماز با میزان حضور جوانان در نماز و وجود رابطۀ مستقیم بین مکان، زمان و امکانات فیزیکی مناسب با میزان مشارکت جوانان را تایید می‌‌کند.

کلیدواژه‌ها


نهج‌البلاغه.
آرتور فینچ. جیمز و همکاران (1379). مدیریت، سازماندهی، رهبری و کنترل. ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی. تهران. دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ج2.
آزاد ارمکی، تقی (1381). نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: سروش.
ابن بابویه، محمد بن علی (1361). معانی الاخبار. قم: انتشارات اسلامی.
ابن بابویه، محمد بن علی (1375ق). ثواب الاعمال. نجف: مکتبة الحیدریة.
ابن بابویه، محمد بن علی (1385ق). علل الشرایع. نجف: مکتبه الحیدریه، ج1.
ابن بابویه، محمد بن علی (1403ق). خصال. تصحیح و تعلیق على‌اکبر غفاری. قم: مرکز انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه.
ابن بابویه، محمد بن علی (1417ق). امالی. تهران: مؤسسة البعثة.
ابن بابویه، محمد بن علی (بی‌‌تا). من لایحضره الفقیه. تصحیح و تعلیق على‌اکبر غفاری. قم: مرکز انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج1.
اب‍ن ‌ه‍ش‍ام‌، عبدال‍م‍ل‍ک (1383ق). ‏س‍ی‍رة ‌‌ال‍ن‍ب‍ویة (زن‍دگ‍ان‍ی‌ حضرت م‍ح‍م‍د(ص).‏ قاهره: مطبعة المدنی، ج4.
ادیبی، حسین (1354). جامعه‌شناسی طبقات اجتماعی. تهران: دانشکده علوم اجتماعی و تعاون.
اسدی، علی؛ گودرزی، محسن (1383). موج سوم پیمایش ملی گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی ایرانیان. تهران: شورای فرهنگ عمومی.
اسکیدمور، ویلیام (1372). تفکر نظری در جامعه‌شناسی. سفیر.
پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات (1379). موج اول پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان. پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات (1382). موج دوم پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان. پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات (1394). موج سوم پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان. پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
ترنر، جاناتان اچ. (1382). ساخت نظریه جامعه‌شناختی. ترجمه عبدالعلی لهسائی‌زاده. شیراز: نوید.
توسلی، غلام‌عباس (1372). نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: سمت.
حرّانی، ابن شعبه (1404ق). تحف العقول. قم: موسسه نشر اسلامی.
خامنه‌‌ای. سید علی (20/11/1368). بیانات در خطبه‌های نماز جمعه‌ تهران. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2266
خامنه‌‌ای، سید علی (19/10/1375). بیانات در دیدار مردم قم. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2822
خامنه‌‌ای، سید علی (20/04/1389). بیانات در دیدار اعضای نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=9720
خامنه‌‌ای، سید علی (20/07/1390). بیانات در جمع روحانیون شیعه و اهل سنت کرمانشاه‌. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17659
خامنه‌‌ای، سید علی (23/4/1368). بیانات در خطبه‌های نماز جمعه‌ تهران. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2142
خامنه‌‌ای، سید علی (14/12/1370). بیانات در دیدار جمعی از روحانیون. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2604
خمینی، سید روح‌‌الله (1385). صحیفه نور. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار‌ امام‌ خمینی، ج7، 12، 18، 20.
رابینز، استیفن پی. (1385). مبانی رفتار سازمانی. ترجمه علی پارسائیان و محمد اعرابی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
رفیعیان، مجتبی؛ شالی، محمد (1391). تحلیل فضایی سطح توسعه‌یافتگی تهران به تفکیک مناطق شهری. برنامه‌‌ریزی و آمایش فضا، 16(4)، ص25-48.
ریتزر، جورج (1379). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.
سازمان تبلیغات اسلامی (1374). علل کاهش حضور مردم در مساجد. سازمان تبلیغات اسلامی.
سازمان تبلیغات اسلامی (1376). وضعیت‌سنجی ارتباط جوانان تهران با مسجد. سازمان تبلیغات اسلامی.
سازمان تبلیغات اسلامی (1395). پیمایش ملی دینداری ایرانیان و رفتارهای فرهنگی ایرانیان. سازمان تبلیغات اسلامی.
سازمان ملی جوانان (1384). تعریف جوان و جوانی: مصوبات جلسه 23 شورای عالی جوانان.
شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی آموزش و پرورش (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. انتشارات وزارت آموزش و پرورش.
صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران (1376). مسجد پایگاه تحقیق و نوسازى معنوى. صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران.
عسکریان، مصطفی (1383). روابط انسانی و رفتار سازمانی. تهران: امیرکبیر.
فکوهی، ناصر (1386). نگاهی به رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز با تأکید بر تفسیر او از پدیده دینی. نامه علوم اجتماعی، 31(1)، ص103-124.
کاپلان، هارولد (1376). خلاصه روانپزشکی علوم رفتاری. ترجمه نصرت‌اله پورافکاری. تهران: شهرآب، ج1.
کردستانی، عباس (1382). عوامل مؤثر بر پایین بودن میزان ارتباط جوانان با مساجد در استان کرمان. سازمان تبلیغات اسلامی.
کریمی، یوسف (1384). روان‌شناسی شخصیت. تهران: نشر پیام نور.
کلینی، محمد بن یعقوب (1388ق). کافی. تهران: دارالکتب الاسلامیة، ج3-6، 8.
گریفین، ریکی؛ مورهد، گریگوری (1383). رفتار سازمانی. ترجمه سید مهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده. تهران: مروارید.
گیویان، عبدالله (1386). کلیفورد گیرتز و دیدگاه تفسیری او در باب دین و فرهنگ. انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 3(10)، ص1-27.
مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق). بحار الانوار. بیروت: دارالوفاء، ج1-3، 72، 103، 41.
مرکز آمار ایران (1390). گزارش‌‌های فصلی و سالی اشتغال و بیکاری.
معتزلی، ابن ابی الحدید (1404ق). شرح نهج‌البلاغه. قم: انتشارات آیت‌الله مرعشی نجفی، ج20.
نصر، احمدرضا و همکاران (1387). بررسی فراتحلیلی عوامل مؤثر بر جذب و شرکت دانش‌آموزان در نماز جماعت مدارس. نوآوری‌های آموزشی، شماره 26، ص63-86.
نوری، حسین (1409ق). مستدرک الوسائل. بیروت: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، ج1.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1398). پیمایش رفتارهای فرهنگی ایرانیان. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
هرسی، پاول؛ بلانچارد، کنت (1375). مدیریت رفتار سازمانی. ترجمه علی علاقه‌بند. تهران: انتشارات امیرکبیر، ج1.
همیلتون، پیتر (1379). تالکوت پارسونز. ترجمه احمد تدین. تهران: انتشارات هرمس.