نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه اصفهان

چکیده

مسئله نسخ یکی از مسائل بسیار مهم در علوم قرآنی است که میان صاحب‌نظران در تعریف و مصادیق آن اختلافات فراوانی وجود دارد. قرآن مجید خود در چند آیه به وقوع نسخ در قرآن تصریح فرموده است(بقره: 106؛ نحل: 101؛ رعد: 39). نوع مواجهه با مسئله نسخ می تواند موجب پذیرش یا انکار حجیت ظاهریی آیات قرآن باشد. جریان سلفی- تکفیری فرقه ای منسوب به اهل سنت با گرایش و رویکردی خاص در تفسیر و علوم قرانی برداشتی متفاوت تر از سایر فرق اسلامی در موضوع نسخ دارد. به نظر، دیدگاه این فرقه در حوزه تفسیر و نسخ یکی از موجبات شکل گیری اختلافات است. پژوهش پیش روی با روش توصیفی- تحلیلی ورویکرد اسنادی ونیز با اگاهی از ضروت شناخت مبانی فکری جریان سلفی- تکفیری به مطالعه و تحلیل نسخ در دیدگاه آنان می پردازد؛ و در پایان به این نتیچه می رسد که سلفیان برداشتی عام تر از معنای نسخ دارند به طوری که نسخ در این فرقه شامل تخصیص، تقیید، مطلق، استثناو...هم می شود. عدم توجه به این نکته می تواند موجب خطا در قضاوت های ما باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

تحلیلی بر ماهیت نسخ در دیدگاه سلفیان با تمرکز بر اندیشه ابن تیمیه

چکیده [English]

مسئله نسخ یکی از مسائل بسیار مهم در علوم قرآنی است که میان صاحب‌نظران در تعریف و مصادیق آن اختلافات فراوانی وجود دارد. قرآن مجید خود در چند آیه به وقوع نسخ در قرآن تصریح فرموده است(بقره: 106؛ نحل: 101؛ رعد: 39). نوع مواجهه با مسئله نسخ می تواند موجب پذیرش یا انکار حجیت ظاهریی آیات قرآن باشد. جریان سلفی- تکفیری فرقه ای منسوب به اهل سنت با گرایش و رویکردی خاص در تفسیر و علوم قرانی برداشتی متفاوت تر از سایر فرق اسلامی در موضوع نسخ دارد. به نظر، دیدگاه این فرقه در حوزه تفسیر و نسخ یکی از موجبات شکل گیری اختلافات است. پژوهش پیش روی با روش توصیفی- تحلیلی ورویکرد اسنادی ونیز با اگاهی از ضروت شناخت مبانی فکری جریان سلفی- تکفیری به مطالعه و تحلیل نسخ در دیدگاه آنان می پردازد؛ و در پایان به این نتیچه می رسد که سلفیان برداشتی عام تر از معنای نسخ دارند به طوری که نسخ در این فرقه شامل تخصیص، تقیید، مطلق، استثناو...هم می شود. عدم توجه به این نکته می تواند موجب خطا در قضاوت های ما باشد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • قران"
  • "نسخ"
  • "سلفیان"
  • "نسخ در مذهب سلف"
  • "ابن‌تیمیه
ابن‌الجوزی، الوالفرج عبدالرحمن. (1404ق.). نواسخ القران. تحقیق محمد اشرف الملباری. چ 1. المدینة المنوره: المجلس العلمی.
ابن­عربی، ابوبکر محمدبن عبدالله. (1424ق/ 2003 م.). أحکام القرآن. تحقیق عبدالقادر عطا. الطبعة الثالثة. بیروت: دار الکتب.
ابن‌تیمیه، تقی‌الدین. (بی‌تا). المسودة فی أصول الفقه. تحقیق عبدالحمید. القاهره: بی‌نا
ــــــــــــــــــ .  (1418ق.). المستدرک علی مجموع فتاوی. تحقیق محمدبن عبدالرحمن. چ 1. بی‌جا: بی‌نا.
ــــــــــــــــــ . (1426 ق./ 2005 م.). مجموع الفتاوی. تحقیق أنور الباز ـ عامر الجزار. الطبعة الثالثة. بی‌جا: دارالوفاء.
ابن­جوزی، جمال‌الدین ابوالفرج عبدالرحمن‌بن علی. (1422ق ـ 2001م.). نواسخ القرآن = ناسخ القرآن و منسوخه. تحقیق أبوعبدالله
العاملی السّلفی. الطبعة الأولى. بیروت: شرکة أبناء شریف الأنصارى.
ابن­حزم اندلسی، ابومحمد علی‌بن احمد. (1404ق.). الإحکام فی أصول الأحکام. الطبعة الأولی. قاهره: دار الحدیث.
ابن‌قیم الجوزیه، ابوعبدالله محمدبن ابی بکر. (1973م.). إعلام الموقعین. تحقیق طه عبدالرئوف سعد. بیروت: دار الجیل.
ابن­منظور، ابوالفضل جمال‌الدین محمدبن مکرم. (1414ق.). لسان العرب.تحقیق احمد فارس. چ 3. بیروت: دار صادر.
الرئاسة العامة لإدارات البحوث العلمیة و الإفتاء والدعوة والإرشاد. (1411ق.). مجلة البحوث الإسلامیة ـ  مجلة
دوریة                                                                 http://www.alifta.com
آل‌تیمیه، عبدالحلیم‌بن تیمیه و أحمدبن تیمیه. (بی‌تا). المسودة فی أصول الفقه. تحقیق محمد محیی‌الدین عبدالحمید. بیروت: دار
الکتاب العربی
بهرامی، حمزه‌علی. (1397). مبانی تفسیری جریان سلفی تکفیری. اصفهان: جهاد دانشگاه صنعتی.
بوطی، محمد سعید رمضان. (1411ق.).السلفیه مرحله زمینیه مبارکه لامذهب اسلامی. دمشق: دار الفکر.
جیزانی، محمدبن حسین‌بن حسن. (1427ق.).معالم أصول الفقه عند أهل السنه و الجماعة. چ 5. بی‌جا: بی‌نا.
خویی، سید ابوالقاسم. (1394ق.). البیان فی تفسیر القرآن. چ 5. قم: حوزة علمیه.
دهلوی، ولی‌الله احمد بن عبدالرحیم. (1407ق). الفوز الکبیر فی أصول التفسیر. تحقیق سلمان الحسینی النَّدوی. الطبعة:
الثانیة. قاهره: دار الصحوة.
زرقانی، محمد عبدالعظیم. (1423ق.). مناهل العرفان فی علوم القرآن. تحقیق فواز احمد زمرلی. بیروت: دار الکتب العربی.
ـــــــــــــــــــــــ . (1996م.). مناهل العرفان. تحقیق مکتب البحوث و الدراسات. الطبعة الأولى. بیروت: دار الفکر.
زرکشی، محمدبن بهادر. (1391ق.). البرهان فی علوم القرآن. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دار المعرفة.
زلمی، مصطفی ابراهیم. (1392ش.). رفع ابهام نسخ در قران. ترجمةابوبکر حسن‌زاده. سنندج: آراس.
سبکی، علی‌بن عبدالکافی. (1404ق.). الإبهاج فی شرح المنهاج علی. تحقیق جماعة من العلماء. بیروت: دارالکتب العلمیة.
شاطبی، ابراهیم‌بن موسی. (1997م.). الموافقات. المحقق أبوعبیدة. الطبعة الأولى.دار ابن‌عفان.
شوکانی، محمدبن علی‌بن محمد. (1419ق.). إرشاد الفحول إلی تحقیق الحق. تحقیق أحمد عزو عنایة. الطبعة الأولى. دمشق: کفر
بطنا، دار الکتاب العربی.
طبری، ابوجعفر محمدبن  جریر. (1420ق./ 2000 م.).  جامع البیان فی تأویل القرآن. المحقق أحمد محمد شاکر. الطبعةالأولی. بیروت:
مؤسسة الرسالة.
قرطبی، ابوعبدالله محمدبن احمد. (2003 م.).  الجامع لأحکام القرآن. تحقیق هشام البخاری. ریاض: دار عالم الکتب.
قیسی، ابومحمد مکی‌بن ابی‌طالب. (1406ق.). الإیضاح لناسخ القران و منسوخه. تحقیق احمد فرحات. بی‌جا: دار المنارة
معرفت، محمدهادی. (1425ق.). التمهید فی علوم القرآن. قم: مؤسسه النشر الاسلام.