ارزیابی کیفیت مسکن و شناسایی مسائل استراتژیک بر مبنای دیدگاه بهره برداران مطالعه موردی شهر بجنورد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار موسسه آموزش عالی اشراق

3 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بجنورد

چکیده

دغدغه تأمین مسکن مناسب از موضوعات مهم در برنامه ریزی شهری به شمار می آید که علی رغم سابقه طولانی همچنان الگوی واحد و وفاق نظر جامعی در مورد آن وجود ندارد. هر چند در دهه های اخیر افزایش توجه به برنامه ریزی راهبردی، برنامه ریزی مسکن را تحت تأثیر قرار داده اما پژوهشی مبنی بر کاربست این الگو و منطق نظری آن در عرصه عمل در برنامه ریزی مسکن  انجام نشده است. در این پژوهش سعی شده تا با بهره گیری از رویکرد راهبردی که بر مقتضیات مکانی، نقش فعال بهره برداران و گزینش هدفمند مسائل متمرکز است، مسائل استراتژیک مسکن شهر بجنورد بر مبنای دیدگاه بهره برداران شناسایی گردد. به این منظور با روش ارزیابی و بر مبنای 33 شاخص، کیفیت مسکن بررسی شد. بدین منظور پرسشنامه هایی در سطح شهر توزیع و نتایج  به صورت مکانی ثبت گردیدند. با همپوشانی نتایج مجموعه ای از پهنه های همگن در سطوح مختلف کیفیتی شناسایی شد که حتی با ناحیه بندی رسمی شهر نیز تفاوت داشت. مسائل مسکن و اولویت ها آنها نیز در تمامی پهنه ها یکسان نبود لذا نیاز به راهکارهای ویژه ای در هر پهنه وجود دارد که در رویکردهای معمول ساده انگارانه، مغفول واقع می شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assess the quality of housing and identify strategic issues based on the views of the residents case study:Bojnourd

نویسندگان [English]

  • Bojnourd Yarmohammadi 1
  • banafshe yadegarzade 2
  • Goldis Vahidi Borji 3
1 phd student, school of urban planning, university of tehran
2 assistant professor, Eshragh Institute of Higher Education
3 assistant professor, Islamic Azad University, Bojnourd Branch
چکیده [English]



Despite a considerable history in the field of urban planning, concern for providing suitable housing is still seen as one of the crucial issues for which there is neither agreed model nor comprehensive consensus on it. Nevertheless, increasing attention to the practice of strategic planning approach has also made an impact on areas like housing planning. Recently, increasing attention to the strategic planning approach result in more attention to alter the conventional approaches in housing planning and overcome their deficiencies and shortcomings. Strategic planning approach, unlike the top-down planning models that offer similar patterns for various conditions, pays special attention to spatial and local requirements. Furthermore, owing to housing planning’s vastness and also limited resources for responding to all problems, the current study’s targeted selectivity is found beneficial. According to the importance of redefining Housing planning based on Strategic approaches, this study aimed at identifying strategic housing issues in Bojnord city based on the perceptions of the beneficiaries. To do so, by means of evaluation method and based on 33 indicators including qualitative and quantitative indicators, housing quality are assessed. AHP method is used to weight the criteria and combine quantitative and qualitative criteria. To determine the weight of criteria and indicators in AHP method, a third level hierarchy is designed. At the first level, indictors of residential units and residential environment are divided as two main categories. At the second level, five main criteria including Population density, Sustainability and strength, building design, settlement welfare, place attachment is defined in housing units’ category. Four main criteria including accessibility, environmental health, social capital, traffic quality, neighborhood quality is considered in in residential environments’ category. At the third level 15 indicators for evaluating quality of residential units and indicators for residential environments are assessed. These indicators asked through a researcher-made questionnaire.
For assessing resident’s perception, a questionnaire prepared and distributed evenly throughout the city and the following results spatial recoded. Evaluating housing quality led to a set of homogeneous zones which were different with any existing zoning and formal division systems in the city. The outcomes of the research reveal that the level of housing quality varies in different parts of the city and consequently, different problems can be identified in each zone. Recognizing these differences is an issue that overlooked in conventional housing planning approaches which prescribe solutions for the city or parts of it. Residents’ perception of housing quality seems to be a reliable approach to investigate realistic problems in this field and also it can be used in identifying main problems. Based on the perception of the residents, different parts of the city have various potentials like housing quality and also dealing with different problems. Consequently, each zone is in need of certain approaches and strategies which are neglected in the usual simplistic approaches of housing planning. This contextual approach can provide a basis for adopting effective approaches which are customized with respect to the needs of the community and therefore it is possible to avoid loss of resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • strategic housing planning
  • strategic housing issues
  • housing quality
  • Residents' perceptions
  • housing Satisfaction
1)       آهنچی، محمد. (1386)، « مدیریت استراتژیک: نگرشی نو بر مدیریت استراتژیک در تئوری و عمل»، انتشارات دستان، تهران.
2)       ابراهیمی پور، صالح. عبدی قروچانی، ناهیده. (1397). « شاخص‌های مسکن مطلوب و مشکلات آن در ایران»، فصلنامه پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، شماره 12، صص: 103-111. 
3)       آصفی، مازیار، ایمانی، الناز. (1395). «بازتعریف الگوهای طراحی مسکن مطلوب ایرانی- اسلامی معاصر با ارزیابی کیفی خانه‌های سنتی». پژوهش‌های معماری اسلامی، شماره یازدهم، سال چهارم، صص 56-75.
4)       بهمنی، افشین، قائد رحمتی، صفر. (1395). «ارزیابی مسکن مهر ازنظر شاخص‌های کیفی مسکن مناسب (نمونه موردی: مسکن مهر 22 بهمن شهر زنجان)». مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال چهاردهم، شماره 1،صص 47- 65.
5)       خدابخشی، فاطمه. (1379). «عوامل مؤثر بر کیفیت مسکن و بررسی اهداف کیفی مسکن در برنامه‌های عمرانی قبل و پس از انقلاب اسلامی». مجموعه مقالات هفتمین همایش سیاست های توسعه مسکن در ایران، تهران.
6)       خداداد حسینی، حمید. عزیزی، شهریار. (1396)، «مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک (رویکردی جامع)»، چاپ چهارم، انتشارات صفار.
7)       رفیعیان، مجتبی، عسگری، علی، عسگری زاده، زهرا. (1388). «رضایتمندی شهروندان از محیط‌های سکونتی شهری». علوم محیطی، سال هفتم. شماره اول. صص 57-68.
8)       شیخی، محمد، ابراهیم نیا سماکوش، سعید، دامادی، محمد. (1391). «بررسی شاخص‌های مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی نمونه موردی: محله کتی شرقی و غربی بابل». هفت شهر، شماره 39-40، صص 95- 111.
9)       عزیزی، محمدمهدی. (1383). «جایگاه شاخص‌های مسکن در فرآیند برنامه‌ریزی مسکن». هنرهای زیبا، شماره 11،صص 31-42.
10)    عزیزی، محمدمهدی. (1384). «تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص‌های مسکن شهری در ایران». هنرهای زیبا، شماره 23، 34-25.
11)    وحیدی برجی، گلدیس. (1394). «توان سنجی رویکرد راهبردی-سناریوییدر برنامه ریزی کاربری زمین در طرح های توسعه شهری ایران»، رساله دکتری شهرسازی، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
12)         Angel, S., Mayo, S. K., & Stephens, W. L. (1993). The housing indicators program: A report on progress and plans for the future. Netherlands Journal of housing and the Built Environment, 8(1), 13-48.
13)         Bates, L. K. (2012). Housing: Planning and Policy Challenges. In The Oxford Handbook of Urban Planning.
14)         Baker,E. Lester, L. (2017), “Multiple housing problems: A view through the housing niche lens”, cities 62: 146-151.
15)         Flood J (2012). Housing Indicators, published in: Smith, S. J. (2012). International encyclopedia of housing and home (Vol. 7). Elsevier.
16)         Le, L. H., Ta, A. D., & Dang, H. Q. (2016). Building up a system of indicators to measure social housing quality in Vietnam. Procedia engineering, 142, 116-123.
17)         Macoloo, G.CH. (1989), “Do we choose where to live? The role of stated and revealed preferences in housing planning in developing countries”, Geoforum 20(3): 269-278.
18)         National Affordable Homes Agency (NAHA). (2008). 721 Housing Quality Indicators (HQI) Form.
19)         Rid, W., Lammers, J., & Zimmermann, S. (2017). Analysing sustainability certification systems in the German housing sector from a theory of social institutions. Ecological Indicators, 76, 97-110.
20)         Ruonavaara, H. (2018): “theory of housing, from housing, about housing”, housing theory and society 35(2): 178-192.
21)         Streimikiene, D. (2014). Housing indicators for assessing quality of life in Lithuania. Intelektine Ekonomika, 8(1).
22)         Warnock, V. C., & Warnock, F. E. (2008). Markets and housing finance. Journal of Housing economics, 17(3), 239-251.
23)         Watson, J. Crawley, J. Kane, D. (2016), Social exclusion, health and hidden homelessness, Public Health, 139: 96-102.
24)         Winston, N., & Eastaway, M. P. (2008). Sustainable housing in the urban context: international sustainable development indicator sets and housing. Social Indicators Research, 87(2), 211-221.
25)         World Bank. 1992. Housing: Enabling Markets to Work. Policy Paper. Washington, DC.