بررسی تطبیقی- ترامتنی تأثیر کتاب‌نگاره‌های مکتب هرات بر اورهان پاموک با تأکید بر داستان خسرو و شیرین نظامی و رمان نام من سرخ

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد / دانشگاه مازندران

2 دانشیار/ دانشگاه مازندران

چکیده

پژوهش‌های نوین تطبیقی با به‌کارگیری روش‌های نقد بینامتنی به دنبال کشف روابط متون با یکدیگرند. ژرار ژنت، در الگوی ترامتنیت، از مناسبات میان متون سخن می‌گوید. به تعبیر وی، ترامتنیت هرآن چیزی است که یک متن را در ارتباط با متون دیگر قرار می‌دهد. در نگارگری ایرانی، متون تصویری غالباً الهام از متون کلامی خلق می‌شوند. مکتب هرات از برجسته‌ترین مکاتب نگارگری ایران است که هم‎‌نشینی کلام و تصویر در کتاب‌نگاره‌های آن بسیاری از هنرمندان جهان را تحت تاثیر قرار داده است. نزدیک به شش قرن پس از خلق این آثار، در ادبیات معاصر ترکیه، اورهان پاموک، در رمان نام من سرخ به خلق روایتی درباره‌ی نگارگری می‌پردازد. اهمیت نگاره‌های مکتب هرات در این رمان به‌گونه‌ایست که گویا بخشی از داستان در زمینۀ این نگاره‌ها رخ می‌دهد. این پژوهش با بهره‌گیری از نظریهۀ ترامتنیت ژنت به بررسی چگونگی بازتاب کتاب‌نگاره‌های مکتب هرات در رمان پاموک پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، رمان نام من سرخ نتیجۀ تراگونگیِ خلاقانۀ کتاب‌نگاره‌های مکتب هرات است و بیش‌متنی بر این آثار قلمداد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative-Transtextual Study of Herat School Manuscript to Orhan Pamuk, with an Emphasis on Khosrow and Shirin and Novel entitled “My Name Is Red”

نویسندگان [English]

  • Marzie Ebrahimi 1
  • fataneh mahmoodi 2
1 master student/ university of Mazandaran
2 Assistant professor/ university of Mazandaran
چکیده [English]

New comparative studies tried to discover texts relationships with utilizing Intertextual methods. Gerrad Genette speaks about interrelations of texts in Transtextual model. In his attitude, Transtextuality is whatever interrelate texts with each other. In the tradition of Iranian miniature, pictorial texts inspired by verbal texts and pursuant to their better understanding. Herat illustrating School is one of the uppermost Schools in Iran and the accompaniment of word and image in its works influences many artists from all over the world. After six centuries of creation of these works, in Turkish contemporary literature, Orhan Pamuk wrote a novel about illustrating which entitled “My Name is Red”. Illustrations of Herat School are so important in this novel and some parts of it occur in the illustrations themes. This study utilizes Genette’s theory of Transtextuality to examine how Herat manuscripts influence the novel. Findings of this article shows that the novel entitled “My Name is Red” is the result of creative transposition of Herat manuscripts and known as a hypertext for them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Genette
  • Transtextuality
  • My Name is Red
  • Orhan Pamuk
  • Herat school

مراجع

آژند، یعقوب (1387)، مکتب نگارگری هرات. تهران، انتشارات فرهنگستان هنر.
آلن، گراهام (1380)، بینامتنیت، ترجمۀپیام یزدان‌جو. تهران، مرکز.
احمدی، بابک ( 1370)، ساختار و تاویل متن (نشانه‌شناسی و ساختارگرایی). جلد1، چاپ دوم. تهران، مرکز.
اریکسون، بریجیت (1384)، «دربارۀ نام گل سرخ نوشتۀ امبرتو اکو داستان یا تئوری»(ترجمۀ مجتبی عبدالله نژاد). ماهنامۀ فرهنگی-هنری کلک. شماره 155، 37-39.
بهنام، مینا (1388)، «شاهنامۀ فردوسی پیش‌متن سترگ شاهنامۀ طهماسب (بر بنیاد نظریۀ ترامتنی ژنت)». کتاب ماه ادبیات، شماره 147، 30-32.
پاکباز، روئین (1389)، نقاشی ایران (از دیرباز تا امروز). تهران، انتشارات زرین و سیمین.
پاموک، اورهان (1392)، نام من سرخ، ترجمۀ تهمینه زاردشت.تهران، انتشارات مروارید.
حق روستا، مریم و رامین وحیدزاده (1391)،«بررسی تطبیقی-بینامتنی تاثیر گابریل گارسیا مارکز بر ادبیات داستانی فارسی با تأکید بر مقایسۀ دو اثر صد سال تنهایی و بالون مهتا». پژوهش ادبیات معاصر جهان، دوره 17، شماره 2، 41-56.
رابینسن، ب.و. (1384)، هنر نگارگری ایران، ترجمۀ یعقوب آژند. تهران، انتشارات مولی.
سجودی، فرزان (1385)، «نشانه‌شناسی زمان و گذر زمان بررسی تطبیقی آثار کلامی و تصویری». پژوهش‌نامۀ فرهنگستان هنر، شماره 1، 46-64.
شمیسا، سیروس (1374)، انواع ادبی. چاپ سوم. تهران، انتشارات فردوس.
طحان، احمد و لیلا جوادپور (1390)، «قرابت‌های مضمونی خسرو و شیرین و رمئو و ژولیت». مطالعات ادبیات تطبیقی، شماره 19، 63-80.
طلائی، مولود، طغیایی، اسحاق و مهرناز طلائی (1392)، «مقایسۀ تطبیقی منظومۀ لیلی و مجنون نظامی و نمایشنامۀ سیرانو دوبرژراک روستان از منظر بیش متنیت ژرار ژنت». پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دوره اول، شماره 1، 95-120.
غلام‌حسین‌زاده، غریب و نگار غلام‌پور (1387)، میخائیل باختین؛ زندگی، اندیشه و مفاهیم بنیادین. چاپ اول. تهران، روزگار.
کن‌بای، شیلا (1389)، نقاشی ایرانی، ترجمۀ مهدی حسینی. تهران، اداره انتشارات دانشگاه تهران.
گری، بازل(1384)، نقاشی ایرانی، ترجمۀ عربعلی شروه. تهران، نشر دنیای نو.
موسوی لر، اشرف (1386)، «زیبایی شناسی ایرانی-اسلامی در آثار کمال‌الدین بهزاد». مجموعه مقالات همایش بین‌المللی کمال‌الدین بهزاد،( 143-176). تهران، انتشارات فرهنگستان هنر.
نامور مطلق، بهمن (1386)، «ترامتنیت مطالعۀ روابط یک متن با دیگر متن‌ها». پژوهشنامۀ علوم انسانی، شماره 56، 83-98.
نجومیان، علی (1391)، «به سوی تعریفی تازه از ادبیات تطبیقی و نقد تطبیقی». فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبی، 38، 115-138.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1376)،خسرو و شیرین. سعید حمیدیان، چاپ دوم. تهران، نشر قطره.
 نظامی گنجوی، الیاس‌ بن یوسف. Retrieved Jan 10, 2016 from http،//ganjoor.net/index.php?s=%D8%AE%D8%B3%D8%B1%D9%88+%D9%88+%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86&author=6
هنر اصفهانی، محمدرضا و مریم حقی (1389)، «شیرین و پاملا (بررسی تطبیقی خسرو و شیرین نظامی و پاملای ساموئل ریچاردسون)». پژوهشنامۀ ادب غنایی، شماره 14 141-161.
 
Bahari, Ebadollah.(1997). Bihzad، Master of Persian Painting. London، I.B Tauris & Co.ltd Victoria house.
Carrard, Philippe. (1984). Review. Poetics Today, 5, 205-208.
Genette, Gerard. ) 1982 (Palimpsestes، La literature au second degre. Paris، seui.
 Genette, Gerard. (1997) palimpsests، literature in the second degree. Channa
Herman, David. (1998) “palimpsests، literature in the second degree (review)” MFS Modern Fiction Studies. 44. Tue, 30 Dec 2014.
Lavery. Brain. Retrieved May 10, 2014 From http،//www.nytimes.com/2003/08/27/books/in-the-thick-of-change-where-continents-meet.html.
Levi, Jonathan.Retrieved Jan 10, 2016 from http،//orhanpamuk.com/popup.aspx?id=69&lng=eng
Pamuk, Orhan.)2001(. My Name is Red. (Erdag M.Goknar, Trans.). New York، published by Alfred A. Knopf, a division of Random House.
Smith, A. Sarah. Retrieved Jan10,2016from http،//orhanpamuk.com/popup.aspx?id=64&lng=eng
پژوهش ادبیات معاصر جهان
دوره 23، شماره 1
فروردین 1397
صفحه 5-34

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار