فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران

دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اعضای هیأت تحریریه

اهداف و چشم‌انداز

اخبار و اعلانات

پرسش‌های متداول

پیوندهای مفید

راهنمای نویسندگان

راهنمای نحوه ارسال مقاله

فهرست داوران

پاسخگویی بانک مرکزی؛ مطالعۀ تطبیقی نظام حقوقی آمریکا و ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دورۀ دکتری تخصصی حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

2 دانشیار گروه حقوق حصوصی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران

3 استاد گروه حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

4 استادیار، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

بانک‌های مرکزی می‌بایست در تنظیم سیاست‌های پولی، ارزی و اعتباری مستقل عمل کنند و تحت نفوذ سیاسی و دولتی نباشند؛ در عین حال باید در خصوص عملکرد خود پاسخگو باشند. با توجه به اینکه بانک‌های مرکزی جزئی از قوای سه‌گانۀ تشکیل‌دهندۀ حکومت نیستند، چگونگی پاسخگویی آنها چالش‌برانگیز است، ازاین‌رو در مقالۀ حاضر مفهوم پاسخگویی بانک مرکزی به‌عنوان یکی از ابزارهای کنترل و ارزیابی عملکرد آن بررسی می‌شود. در این راه مفهوم و ویژگی‌های پاسخگویی بانک مرکزی و همچنین سازوکار‌های پاسخگویی بانک مرکزی به قوای مجریه، مقننه و قضاییه به تفکیک بیان شده و شفافیت بانک مرکزی در پرتو پاسخگویی تحلیل می‌شود. در انتها بررسی تطبیقی پاسخگویی بانک مرکزی در ایران و آمریکا مورد توجه قرار می‌گیرد و مشخص می‌شود در نظام حقوقی ایران سازوکاری برای پاسخگویی بانک مرکزی پیش‌بینی نشده و فاقد شفافیت است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Central Bank Accountability: Comparative Study of United State and Iran Legal Systems

نویسندگان [English]

  • Maryam Kord 1
  • Mahmood Bagheri 2
  • Abbas Ghasemihamed 3
  • Mohsen Mohebi 4

1 Ph.D. Student in Public Law, Faculty of law and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Associate Prof, Private Law, Faculty of law and Political Science, University Of Tehran, Tehran, Iran.

3 Professor, Private Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

4 Assistant Prof, Faculty of law and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Central banks should act independently in regulating monetary, currency, credit policies, and not be subject to political and governmental influence, but must at the same time be accountable for their performance. Given that central banks are not part of the three branches of government, their accountability is challenging. Therefore, in the present paper, the concept of accountability of central bank is considered as one of the means of controlling and evaluating its performance. In this way, the concept and characteristics of accountability of central banks as well as mechanisms of accountability to executive, legislative and judicial branches of government are expressed and transparency of central bank is analyzed in response to accountability. Finally, a comparative review of accountability in Iran and the United States is being considered, and it is concluded that in the legal system of Iran, there is no mechanism for accountability of central bank and it lacks transparency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Accountability
  • Central bank
  • government
  • monetary policy
  • transparency
مراجع
1. فارسی
الف) کتاب‌ها
1. امامی، محمد؛ استوار سنگری، کوروش (1391)، حقوق اداری، ج 2، تهران: میزان.
 
ب) مقالات
2. ابراهیمی، سجاد (1396)، «استانداردهای صندوق بین‌المللی پول در انتشار داده‌ها»، مجلۀ تازه‌های اقتصاد، ش 151، صص 76-80.
3. روحانی، سید علی؛ نادری شاهی، علی (1395)، «آسیب‌شناسی نظام بانکی نحوه تسویه درآمدهای ارزی حاصل از نفت بین دولت و بانک مرکزی»، مرکز پژوهش‌های مجلس، شمارۀ مسلسل: 14857، صص 1-29.
قابل دسترسی در آدرس: http://rc.majlis.ir/fa/report/show/968252
4. زارعی، محمدحسین (1380)، «فرایند مردمی شدن پاسخگویی و مدیریت دولتی»، مجلۀ مجتمع آموزش عالی قم، ش 9، صص 121-155.
5. فقیهی، ابوالحسن (1380)، «نظام‌های پاسخگویی در بخش دولتی: دیدگاهی تطبیقی»، فصلنامۀ مطالعات مدیریت، ش 30-29، صص 53-70.
6. قنبری، حمید (1393)، «چهار برداشت از استقلال؛ استقلال مالی بانک مرکزی چه معنایی دارد؟»، فصلنامۀ تازه‌های اقتصاد، ش 141، صص 82-84.
7. معمارزاده، غلامرضا؛ محمدی، حامد (1389)، «تئوری اصیل وکیل و پاسخگو نمودن حکومت‌ها»، مجلۀ مدیریت، ش 161، صص 10-16.
8. همتی، مریم (1393)، «ضرورت بازسازی چارچوب ارتباطی بانک مرکزی»، فصلنامۀ تازه‌های اقتصاد، ش 141، صص 49-52.
9. واعظی، رضا؛ آزمندیان، محمدصادق (1390)، «مدل پاسخگویی سه‌بعدی: نگاهی متفاوت به پاسخگویی»، مجلۀ پژوهش‌های مدیریت انتظامی (مطالعات مدیریت انتظامی)، دورۀ 6، ش 1، صص 131-156.
 
ج) قوانین
10. قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعۀ کشور (1395).
11. قانون برنامۀ پنج‌سالۀ ششم توسعه (1395).
12. قانون پولی و بانکی کشور (1351).
 
د) آرای دیوان عدالت اداری
13. دادنامۀ شمارۀ 1170 مورخ 17/11/1396 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری 1396 در خصوص ابطال بند 3 دستورالعمل اجرایی مادۀ 2 آیین‌نامۀ اجرایی تبصرۀ 35 الحاقی بودجۀ سال 95 بانک مرکزی.
14. دادنامۀ شمارۀ 55 مورخ 20/2/1395 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بند 6 مادۀ 18 و مادۀ 19 دستورالعمل حساب جاری شمارۀ 91/ 59912 مورخ 6/3/91مصوب شورای پول و اعتبار.
 
2. انگلیسی
A) Books
15. Amtenbrink, F, (2002), On the Legitimacy and Accountability of the European Central Bank:Legal Arrangements and Practical Experiences, Oxford, Oxford University Press.
16. De haan, J, Eijffinger, ,S,C,W & Wller, S, (2005),The European Central Bank Credibility, Transparency, and Centralization, Cambridge MA, MIT Press.
17. Hendrickson,J.M, (2011), Regulation and Instabilityin U.S. CommercialBankingA History of Crises, Palgrave Macmillan.
18. Le sure, A and Sunkin, M, (1997), Public law, London, Longman.
19. Onno De Beaufort ,W,J and Eijffinger,s,c,w and Hoogduin,L, (1994), Framework for Monetary Stability, Springer.
20. Smaghi, L, B & Gros,D,(2000), Open Issues in European Central Banking, NewYork, Martin's Press.
 
B) Articles
21. Amtenbrink, F, (2005), “The Three Pillars of Central Bank Governance - Towards a Model Central BankLaw or a Code of Good Governance?”, International Monetary Fund, Vol. 4.
22. Amtenbrink,F & De haan,J (2002), “The European Central Bank: An independent specialized organization of community law - A comment”, Common Market Law Review, Vol. 39, 65 - 76.
23. Buiter, W. H, (1999). “Alice in euroland”, Journal of Common Market Studies, Vol. 37, No.2 ,181–209.
24. De haan, J & Amtenbrink, F & Eijffinger,S,C,W ,(1999), “Accountability of Central Banks: Aspects and Quantification”, BNL Quarterly Review, No. 209.
25. Demertzis. M & Hughes.A & Viegi.N, (1998), “Independently Blue? Accountability and Independence inthe New Central Bank for Europe mimeo, London”, Centre for Economic Policy Research, No. 1842.
26. Glastra, R.M. (1997), “European Monetary Union and Central Bank Independence”, in: M. Andenas, L. Gormley, C.Hadjiemmanuil and I. Harden (eds.), European Economic and Monetary Union: TheInstitutional Framework, London: Kluwer Law International.
27. Goodhart, C.A.E. (1993), “Minutes of Evidence, in: The Role of the Bank of England”, (House of Commons paper,Session 1993-94; 98-I; vol. 2), HMSO, London.
28. Labonte, M, (2017), “Federal Reserve: Oversight and Disclosure Issues”, accessed on: https://fas.org/sgp/crs/misc/R42079.pdf
29. O’Donnell, Guillermo (1998), “Horizontal accountability in new democracies”, Johns Hopkins University Press, Journal ofDemocracy, 9(3).
30. Plosser, Charles I, (2010), “The Federal Reserve System: Balancing Independence and Accountability”, accessed on: https://www.phil.frb.org/-/media/publications/speeches/plosser/2010/02-17-10_world-affairs-council.pdf
31. Premchand, Arigapudi , (1999), “Public Financial Accountability”, Asian Review of Public Administration, Vol. XI, No. 2.
32. Roll, E. (1993), “Independent and Accountable, A New Mandate for the Bank of England”", The Report of anIndependent Panel Chaired by Eric Roll, Centre for Economic Policy Research, October. P. 3
33. Smaghi, L, M & Gros, D, (2000), “Is The ECB Accountable And Transparent?” , accessed on http://aei.pitt.edu/567/1/1-Barcelona-EIPA.pdf
34. Smaghi, L, M (1998), “The Democratic Accountabilit of the European Central Bank”, BNL Quarterly Review, No. 205.
35. Stiglitz, Joseph (1998), “Central Banking in a Democratic Society”, De Economist, 146(2).
36. Strong, M, W, (2001), “Rethinking the Federal Reserve System: A Monetarist Plan for a More Constitutional System of Central Banking”, Indiana Law Review, Vol. 34, No. 2.
37. Ullrich, K, (2005), “Introducing Instruments of Central Bank Accountability in a Monetary Union”, Open Economies Review, Springer, Vol. 18(3), accssed on:http://macro.soc.uoc.gr/10conf/docs/Ullrich_Accountability.pdf
 
C) Acts
38. Federal Reserve Act,accessed on: https://www.federalreserve.gov/aboutthefed/ section1.htm
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
دوره 50، شماره 2
تابستان 1399
تیر 1399
صفحه 443-463
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 08 تیر 1397
  • تاریخ بازنگری: 11 شهریور 1397
  • تاریخ پذیرش: 19 شهریور 1397
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار