پیوند فکری تکفیری‌های داعش با حکومت امویان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه معارف اسلامی قم

2 مربی گروه معارف اسلامی دانشگاه اراک

چکیده

ظهور جریان وهابیت و در پی آن پدیدار شدن پدیده‌های جدید فکری و سیاسی همانند طالبان، القاعده، القاعده فی بلاد الرافدین و داعش، مدعیان متفاوتی را در گفتمان دینی جهان اسلام رقم زد. رهاورد این جریان و گفتمان، ترویج نوع مشخصی از عقیده و باور دینی و رویۀ متفاوتی از عمل فقهی نسبت به مسلمانان دیگر است که برای غلبه بر دیگر جوامع مسلمان، به تکفیر مسلمانان دیگر پرداخت و تصویر جدیدی از خشونت معطوف به دینداری را ترویج کرد که در سایر ِفرَق اسلامی چنین رفتار خشونت‌آمیزی در تاریخ اسلام دارای سابقۀ کمتری بوده است. به گمان بسیاری، وهابیت، القاعده و داعش تداوم جریان فکری خوارج در تاریخ صدر اسلام بوده، چه اینکه انگاره‌های جبرگرایانۀ فلسفی و ظاهرگرایانۀ حدیثی را در آنان جست‌وجو می‌کردند. اما به باور ما این گمانه چندان صحیح به نظر نمی‌رسد زیرا خوارج را کم‌بنیان‌تر از تأثیرگذاری عقیدتی و فاقد پایانه‌های فکری لازم برای شکل دادن به چنین تحولات تاریخی می‌دانیم. علی‌هذا باور داریم این مسئله را باید عمیق‌تر و دقیق‌تر بررسی کرد و بنیان‌های فکری آن را در جای دیگر جست‌وجو کرد. به اعتقاد ما این جریان با حکومت اموی در مقوله باورها، سنت‌ها و عملکردها، شباهت و همخوانی کلامی، فقهی و تاریخی آشکارتر و پیوند عمیق‌تری دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

ISIL TAKFIRI THOUGHT LINKED WITH THE RULE OF THE UMAYYADS

نویسندگان [English]

  • Yaghub Tavakoli 1
  • Noorallah Karimian Karimi 2
1 Assistant Professor, Qom Islamic Education University
2 Instructor, Islamic Studies Department, Arak University
چکیده [English]

The emergence of Wahhabism, followed by the emergence of new intellectual and political phenomena like the Taliban, al-Qaeda fi Bilad al-Rafidain and ISIS have led to different arguments in religious discourse in the Muslim world marked. In other Islamic sects such violence in Islamic history has been less experienced. That in order to overcome the Muslim communities, the “takfir” of other Muslims and promote a new image of religious violence toward other Islamic sects that such violence has been lower in the history of Islam. It seems that Wahhabism, Al-Qaeda and the Islamic State in early Islamic history was continuing a stream of thought Kharijites whether the notion of deterministic philosophy and tradition in their looks and appearances were searching for. But we believe that this speculation does not seem correct And we Aztasyrgzary Kharijites down more fundamental ideological and intellectual terminals for causing such developments do not know history Forth believe that this matter should be deeper and more thorough review and scrutinize and intellectual foundations of it be sought elsewhere.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Umayyads
  • ISIS
  • Takfiri
  1. ابن‌تیمیه حرانی، تقی‌الدین (1418ق). مجموعه الفتاوی، ج 1، دارالجیل.
  2. ابن‌طاووس، علی بن موسی (1348). اللهوف علی قتلی الطفوف، ترجمۀ احمد فهری زنجانی، چ اول، تهران: جهان، تهران.
  3. ابوعمر یوسف ابن عبدالله ابن محمد ابن عبدالبر (1412 ق). الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج1، بیروت: دارالجیل.
  4.  ابوجعفر محمد ابن جریر طبری (1387ق.). تاریخ طبری، ج 4 و 6، الطبع الثانیه، بیروت: دارالتراث.
  5. احمد ابن یحیی ابن جابر البلاذری (1417ق). جمل من انساب الاشراف، ج 5 و 9، بیروت: دارالفکر.
  6.  اسماعیلی، حمیدرضا (1386). القاعده از پندار تا پدیدار، تهران: اندیشه‌سازان نور.
  7. امینی، عبدالحسین احمد (1414 ق). الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب: ج 5.
  8. برزگر، ابراهیم (1385). تاریخ تحول دولت در اسلام و ایران، تهران: سمت.
  9. تصرف مسجدالحرام (1394). دسترسی در http://fa.wikipedia.org/wiki;Bnjamin,The Age of Saced terror(2002)p.90 30 .
  10. تائب، مهدی (1390). پژوهشی در جریان‌شناسی انحرافی تاریخی تبار انحراف، قم: لوح و قلم.
  11. جعفریان، رسول (1377). تاریخ ایران اسلامی، تهران: پژوهشکدۀ فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  12. حاکم نیشابوری (1422ق). المستدرک، ج 4، دارالکتب العلمیه.
  13. حجت، هادی (1383). «اصحاب حدیث، حدیث‌گرایی و حدیث‌زدگی»، مجلۀ علوم حدیث، ش 34.
  14. خالد لیل اسعد (1380). بن لادن، او را نمی‌توان شناخت، ترجمۀ حیدرسهیلی، تهران: جام جم.
  15. خسروپناه، عبدالحسین (1383). کلام جدید، چ 3، قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های حوزۀ علمیۀ قم.
  16. خوانساری، محمد (1394). منطق صوری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  17. دایرۀ‌المعارف بزرگ اسلامی (1375). ج 6.
  18. دشتی، محمد (1382). نهج‌البلاغه، انتشارات مسجد مقدس جمکران.
  19. دینوری، ابن قتیبه (1418ق). الامامه و السیاسه، ج 1، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  20. روزنامۀ کیهان (18 خرداد 1395). گزارش عملیات فلوجه.
  21. زریاب خوئی، عباس (1369). دائرۀ‌المعارف اسلامی، ج3، به نشانی http//www.cgie.org.ir.
  22. زینی دحلان، احمد (۱۴۲۶ ق). الدرر السنیة فی الرد علی الوهابیه.
  23. سبحانی، جعفر (1432ق). المذاهب الاسلامیه، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
  24. سید قطب (1435ق.). معالم فی الطریق، بی جا، منبرالتوحید و الجهاد.
  25.  الشبانی، محمدابراهیم (1409 ق). اوراق مجموعه من حیاه الشیخ الاسلام ابن‌تیمیه، الکویت: مکتبه ابن‌تیمیه.
  26. شریف کاشانی (1389ق). ملا حبیب، تذکره‌الشهداء.
  27. عبدالرحمان، محمد عاصمی (1417 ق). الدرر السنیه فی اجوبه النجدیه، عبدالرحمن محمد ابن قاسم، ج 3.
  28.  عبدالرحمن ابن محمد ابن خلدون (1408ق). تاریخ ابن خلدون، الطبع الاولی، ج 2، بیروت: دارالفکر.
  29.  عزالدین ابن الاثیر ابوالحسن علی ابن محمدالجزری (1409 ق). اسدالغابه فی معرفه الصحابه، ج 1، بیروت: دارالفکر.
  30. عنایت، حمید (1372). اندیشۀ سیاسی در اسلام معاصر، تهران: خوارزمی.
  31. --------- (1363). اندیشۀ سیاسی در جهان عرب، تهران: امیرکبیر.
  32.  فرمانیان، مهدی (1395). جریان‌شناسی فکری- فرهنگی سلفی‌گری معاصر در ایران معاصر، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم: زمزم هدایت.
  33. فیرحی، داود (1393). فقه تکفیر چیست؟ در پایگاه اینترنتی مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، 27 مهر به نشانی:http://www.cgie.org.ir/fa/news/25523
  34. محمد بن عقیل (1386). النصایح الکافیه، نجف.
  35. مشعبی، عبدالمجید بن سالم (1418ق). منهج ابن‌تیمیه فی مسألة التکفیر، ریاض: نشر اضواء السّلف.
  36. مصطفی، حسن (1394). داعش، زیرساخت‌های معرفتی و ساختاری، ج 1، مؤسسۀ فرهنگی آفتاب خرد، تهران.
  37. مطهری، مرتضی(1371). آشنایی با علوم اسلامی، ج 2، تهران: صدرا.
  38. موچانی، سیدعلی؛ و عقیقی بخشایشی؛ امیررضا (1390). تقاریر نجد، قم: انتشارات کتابخانۀ تخصصی تاریخ اسلام و ایران.
  39.  نباتیان، محمداسماعیل؛ و شیخ‌حسینی، مختار (1393). زمینه‌های فکری- سیاسی حریان بعثی، تکفیری داعش، قم، مجمع جهانی اهل بیت.
  40. یعقوبی (1375 ق). تاریخ یعقوبی، ج 2، بیروت: دارالعراق.