حقوق کیفری در پرتو نظریۀ سیاسی دولت مشروطه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

--

چکیده

درک نوع اندیشه و فلسفۀ سیاسی حاکم بر دولت و نظام سیاسی برای پی‌ریزی نظریۀ حقوق کیفری ضروری است؛ زیرا جواز دولت در استفاده از حقوق کیفری در بادی امر مبتنی بر نظریهای است که بر اساس آن دولت مشروعیت مییابد و حوزۀ وظایف و اختیاراتش مشخص میشود. در جوامع اسلامی ورود اندیشۀ مشروطه‌گرایی یا قانون‌اساسی‌گرایی، حقوق کیفری را با چالش‌ها و دوگانه­های بسیاری در هدف، منبع، مرجعِ وضع و روش مواجه کرده است. نظریۀ سیاسی دولت مشروطه در ایران که از منظر فقهی تحت تأثیر نظریۀ نائینی قرار دارد، کوششی است که از سویی، دربرگیرندۀ برخی از الزامات دولت مدرن است و از سوی دیگر، متضمن الزامات شرعی منبعث از فقه شیعی است. با تعمیم مبنای مشروعیت نظریۀ سیاسی دولت مشروطه به نظریۀ کیفری، به‌خصوص جرم‌انگاری و مجازات، این مقاله درصدد است تا نشان دهد که این نظریۀ سیاسی تا چه حد می‌تواند یک نظام کیفری سازوار خلق کند و بدان متعهد شود؟ نظریة کیفری برآمده از چنین نظریة سیاسی‌ای،‌ در تعیین قلمرو حقوق کیفری به‌وجود‌آورندۀ چالش‌ها و تعارض‌هایی است که دشواری‌ها و مشکلات پیش‌آمده در دورۀ مشروطه ناشی از ناتوانی در دستیابی به پاسخ درخوری برای حل آن‌ها بود. مشکلاتی که کماکان دولت حقوقی با آن مواجه و ساخت نظریۀ همگون کیفری به‌خصوص در این دو حوزه را با عضل مواجه کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criminal Law in light of the Political Theory of Constitutional State

نویسندگان [English]

  • -- --
  • - -
--
چکیده [English]

The state’s authority to use the criminal law is originally based on the political theory which legitimates the state. Therefore, it is necessary to understand the kind of political philosophy and political thought of a state for establishing a theory of criminal law.
In Muslim-majority countries, the criminal law faced chronic problems in several aspects due to the emergence of thoughts on constitutionalism. The political theory of the “Constitutional state” supported by Naini is an effort which includes both modern state and Sharia requirements. The article generalizes the basis of political legitimacy to the criminal law theory and examines how adjustable the criminal law created by such a political theory is. The criminal law adopted by this theory induces a deep paradoxical dualism and conflicts which could not be solved in the constitutional period in Iran. These conflicts yet remain unresolved and it is vital to address this critical challenge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Theory
  • Constitutionalism
  • Constitutional State Theory
  • criminalization
  • Punishment
1. بیکس، برایان (1389). فرهنگ نظریه حقوقی، ترجمه محمد راسخ، چاپ اول، تهران، نشر نی.
2. ترکمان، محمد (1362). رسایل، اعلامیه ها مکتوبات و روزنامه شیخ فضل الله نوری، چاپ اول، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا،.
3. حائری، عبدالهادی (1364). تشییع و مشروطیت، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر.
4. حسنی‌فر، عبدالرحمن و افروغ، عماد (1389). مراتب نقد آرای محمدحسین نائینی بر لیبرالیسم، مطالعات تاریخی فرهنگی، بهار ، شماره 3.
5. راسخ، محمد (1392). حق و مصلحت، جلد دوم، تهران، چاپ اول، نشرنی.
6. زارعی، محمدحسین (1383). حاکمیت حکمرانی خوب و حکومت در ایران، تحقیقات حقوقی، پاییز و زمستان، شماره 40.
7. زرگری‌نژاد، غلامحسین (1390). رسایل مشروطیت، چاپ دوم، تهران، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
8. طباطبائی، سیدجواد (1386). نظریه حکومت قانون در ایران، جلد دوم، چاپ اول، تبریز، ستوده.
9. نائینی، میرزا محمدحسین (1424). تنبه الامه و تنزیه المله، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
10. عبدالرحمن عالم (1377). بنیادهای علم سیاست، چاپ اول، تهران، نشر نی.
11. فیرحی، داود (1391). فقه و سیاست در ایران معاصر، چاپ اول، تهران، نشر نی.
12. فیرحی، داود (1393). فقه و سیاست در ایران معاصر، جلد دوم، چاپ اول،  تهران، نشر نی.
13. فیرحی، داود (1394). در آستانه تجدد، چاپ اول، تهران، نشرنی.
14. قاضی، ابوالفضل (1376). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، چاپ اول،  تهران، میزان.
15. کدیور، محسن (1387). نظریه های دولت در فقه شیعه، چاپ اول،  تهران، نشر نی.
16. لاگلین، مارتین (1388). مبانی حقوق عمومی، ترجمۀ محمدراسخ، تهران، نشر نی.
17. لمباردی، کلارک (1381). اسلام و حقوق اساسی در مصر، ترجمۀ حسن رضایی، راهبرد، تابستان، شماره 24.
18. محمودی جانکی، فیروز (1382). مبانی، اصول و شیوههای جرمانگاری، رسالۀ دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه تهران.
۱۹. محمودی جانکی، فیروز (1395). «مهار حقوق کیفری در قوانین اساسی» در حقوق؛ جانمایه بقای اجتماع (گفتارهای حقوقی در نکوداشت دکتر عزتالله عراقی)، به کوشش امیرحسین رنجبریان، چاپ اول، تهران، سمت، صص 216-238.
۲۰. میرموسوی، سیدعلی (1384). اسلام، سنت، دولت مدرن، چاپ اول،  تهران، نشر نی.
۲۱. میرموسوی، سیدعلی (1390). چالشهای نظری حاکمیت قانون، مهرنامه، سال دوم، مرداد، شماره 1۴.
۲۲. نوبهار، رحیم (1398). ضرورت بازاندیشی آموزههای فقه جزایی در پرتو پدیدۀ دولتملت مدرن، مجموعهچکیده همایش بینالمللی تحولات حقوق کیفری در پرتو تعامل شرع و حقوق، به کوشش فیروز محمودی جانکی و جمشید غلاملو، چاپ اول،  تهران، میزان.
 1. Abou El Fadl, Khaled (2012).  The Centrality of Shari'ah to Government and Constitutionalism in Islam. In Rainer Grote; Tilmann J Röder, Constitutionalism in Islamic Countries: between Upheaval and Continuity, New York, Oxford University Press.
2. Adel Omar Sherif, (2012).  The relationship between constitution and the shariah in EgyptIn Rainer Grote; Tilmann J Röder, Constitutionalism in Islamic Countries: between Upheaval and Continuity, , New York, Oxford University Press.
3. Baker, Dennis J. (2011). The Right Not to Be Criminalized: Demarcating Criminal Law's Authority, , Burlington, Vt: Ashgate.
4. Brettschneider, Corey. (2007), The Rights of the GuiltyPolitical Theory. Vol 35. No 2, pp 175-199.
5. Cudd, Ann, (fall 2012 Edition). Contractarianism, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, available at: http://plato.stanford.edu/archives/fall2012/entries/contractarianism.
6. Dolovich, Sharon. (2004). Legitimate Punishment In Liberal Democracy, Buffalo Criminal Law Review, 7. UCLA: UCLA School of Law,Available at: Http://Www.Escholarship.Org/ Uc/Item/03s2c7c7.
7. Dubber, Markus Dirk, (March 15, 2004). "A Political Theory of Criminal Law: Autonomy and the Legitimacy of State Punishment", Ssrn Electronic Journal.
8. Fletcher, Goerge, (May, 2000). The nature and function of criminal law, California Law Review, Vol.88, No. 3, The Morality of Criminal Law: A Symposium in Honor of Professor Sandy Kadish.
9. Fletcher, George P. (2007). Political Theory and Criminal Law, Criminal Justice Ethics. Vol 25, No 1.
10. Lombardi, Clark B. (2013). Designing Islamic Constitutions: Past Trends and Options for a Democratic Future, International Journal of Constitutional Law. Vol 11, No 3,pp 615-645.
11. Matravas, Matt, (2011). Political theory and the criminal law, in Duff, R.A and Stuart Green, Philosophical foundation of criminal law, Oxford, Oxford University press.
12. Moore, Michael S. (1997) . Placing blame: a general theory of the criminal law, Oxford, Oxford University Press.
13. R.A. Duff and others, (2011). The boundaries of criminal law, Oxford, Oxford University Press.
14. Rawls, John. (1993). Political Liberalism. New York: Columbia University Press.
15. Sanford Levinson,(1979) “the Constitution” in America Civil Religion, the Supreme Court Review, the University of Chicago Press, pp. 123-151.
16. Thorburn, Malcolm. (2011). Constitutionalism and the Limits of the Criminal Law. In Duff, Antony. The Structures of Criminal Law. Oxford: Oxford University Press.
17. Walter M. Simon, (Jun., 1951). John Locke: Philosophy and Political Theory, the American Political Science Review, Vol. 45, No. 2, pp. 386-399.
18. Waluchow, Wil, (spring 2014 Edition), Constitutionalism, the Stanford Encyclopedia of Philosophy, available at https://plato.stanford.edu/entries/constitutionalism/.