الگوریتم پیشنهادی برای تشخیص جایگاه مقصد گردشگری در چرخه حیات

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

شناخت وضع موجود در فرآیند توسعه، تأثیر تعیین‌کننده‌ای در شناخت مسیر صحیح برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری دارد و مدل یا نظریه باتلر در خصوص چرخه حیات مقصد گردشگری یکی از بهترین ابزارها در این زمینه است که از انتشار اولیه در ابتدای دهه هشتاد میلادی تاکنون در فاصله زمانی بیش از چهل سال به‌عنوان یک نظریه معتبر علمی مورد پذیرش متخصصین حوزه گردشگری بوده است. از آغاز تا اکنون روش‌های بسیاری برای تشخیص مراحل مختلف چرخه حیات صورت گرفته و تلاش‌های بسیاری انجام‌یافته است که نظریه به شکل عملیاتی تبیین گردد که مقاله حاضر نیز یکی از این تلاش‌هاست. تعیین جایگاه هر مقصد در چرخه حیات مقصد گردشگری منطقاً از فرایندی سه مرحله‌ای تبعیت می‌کند. ابتدا بایستی ویژگی‌های مراحل مختلف چرخه حیات تعیین شود، شرایط این شاخص‌ها در مراحل شش‌گانه چرخه حیات باتلر تدقیق و درنهایت برای تعیین جایگاه مقصد، شرایط فعلی آن با شاخصه‌ای مربوط به هر مرحله تطبیق داده شود. در این راستا عوامل متغیر مراحل مختلف چرخه حیات در قالب بیست شاخص از مطالعات نظری استخراج‌شده است که آن‌ها می‌توان در قالب سه گروه کمیت گردشگران، شیوه سفر و وضعیت مقصد طبقه‌بندی کرد. سپس وضعیت این شاخص‌ها در هر مرحله از چرخه تدقیق شده‌اند. ازآنجایی‌که یکی از مشکلات اصلی مدل باتلر نبود مرز دقیقی بین مراحل مختلف است به‌جای انتساب دقیق گزینه‌ها و مراحل به یکدیگر کرانه پایین و بالا برای هر گزینه تعیین گردیده است. بر اساس الگوریتم نهایی قرارگیری مقصد در مرحله خاصی از تکامل خود به اثبات می‌رسد اگر و فقط اگر گزینه مربوط به آن مرحله در تمام شاخص‌ها دارای ارزش درست باشد.

کلیدواژه‌ها


1) ابراهیم پور لنبران، احد (1390) توسعه توریسم شهری، با رویکرد برنامه‌ریزی مبتنی بر بخش‌بندی (نمونه موردی: بازار توریسم بین‌المللی شهر تبریز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری به راهنمایی کریم حسین زاده دلیر، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
2) امینی، زهرا؛ شمس‌الدینی، علی؛ پیروزی الناز؛ رضایی، مریم (1395) برنامه‌ریزی راهبردی توسعه گردشگری در شهرستان کازرون (با استفاده از روش‌های سوات و باتلر)، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دانشگاه گلستان، سال 6، شماره 22، صص. 25-42.
3) حمزه، فرهاد و هادی اصل، فاطمه (1393) ارزیابی جایگاه گردشگری عسلویه در مدل باتلر، اولین همایش ملی توریسم و گردشگری سبز در ایران، 18 اردیبهشت 1393، همدان، صص 218-236.
4)  داس ویل، راجر (1384) مدیریت جهانگردی، ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی، چاپ سوم، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
5)دلبری، سید علی و محمدهادی رجبی (1390) مدیریت مقصد گردشگری، چاپ اول، تهران: انتشارات مهکامه.
6) ضیایی، محمود و حسن پور، محمد (1392) تدوین حوزه‌های راهبردی توسعه مقاصد گردشگری با استفاده از تطبیق تئوریک و کاربردی مدل چرخه حیات مقصد و شاخص رنجش داکسی، جغرافیا و آمایش شهری، دوره3، شماره 9، صص. 28-15.
7) فیروز نیا، قدیر؛ ضیاتوانا، محمدحسن؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا (1386) تبیین فرایند تحول روستا با بهره‌گیری از نظریه چرخه حیات، نشریه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 11 شماره 1، صص.119-93.
8) کرسول، تیم (1397) مکان، یک مقدمه کوتاه، ترجمه ابوذر سلامی بیرامی و احد ابراهیم پور چاپ اول، تبریز: انتشارات اختر.
9) لومسدن، لس (1380) بازاریابی گردشگری، ترجمه ابراهیم گوهریان، چاپ اول، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
10)   مهدوی، داوود؛ افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین؛ سجاسی قیداری، حمدالله (1393) ارزیابی فرآیند توسعه گردشگری روستاهای تاریخی-فرهنگی با استفاده از مدل چرخه حیات گردشگری مقصد، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 3، شماره 2، صص. 32-11.
11) مهدی نژاد، محمود و سقایی، محسن (1382) چالش‌های صنعت توریسم در ایران و راهکارهای بهبود و توسعه آن، نشریه سپهر، دوره 13، شماره 51، صص. 57-53.
12) وثوقی، لیلا و فضیله خانی (1396) مروری بر مبانی، رویکردها و مدل‌های برنامه‌ریزی گردشگری، تهران: انتشارات مهکامه.
13)  Agarwal, S. (1997) The resort cycle and seaside tourism: An assessment of its applicability and validity, Tourism Management, Vol.18, No.2, pp.65–73.
14)  Bao, J, & Zhang, Z. (2006) The TALC in China’s tourism planning: Case study of Danxia Mountain, Guangdong Province, The Tourism Area Life Cycle, Vol.1, pp.107-115.
15)  Berry, E. N. (2001) An application of Butler’s (1980) tourist area life cycle theory to the Cairns Region, Australia 1876–1998. Doctorial dissertation, School of Tropical Environment Studies and Geography, James Cook University of North Queensland, Australia, unpublished.
16)  Brown, D, (2003) Rural Tourism: An Annotated Bibliography, Regional Economist, Washington.
17)  Butler, R. (2005) The tourism area life cycle, Vol.1, Channel View Publications.
18)  Butler, R. (2011) Tourism Area Life Cycle, Good fellow Publisherss Limited, Woodeaton, Oxford.
19)  Garay, Lluis. & Gemma, Canoves. (2011) Life Cycles, Stages and Tourism History, Annals of Tourism Research, Vol.38, No.2, pp.651-671.
20)  Getz, D. (1992) Tourism planning and the destinations life cycle. Annals of Tourism Research, Vol.19, No.4, pp.752–770.
21)  Getz, D. (1986) Models in Tourism Planning, Towards Integration of Theory and Practice, Tourism Management Journal, Vol.7, No.1, pp.21-32.
22)  Hovinen, G. (1981) A tourist cycle in Lancaster County, Pennsylvania, Canadian Geographer, Vol.15, No.3, pp.283–286.
23)  Hovinen, G. R. (2002) Revisiting the destination lifecycle model, Annals of Tourism Research, Vol.29, No.1, pp.209–230.
24)  Johnson, J. D. & Snepenger, D. J. (1993) Application of the tourism life cycle concept in the Greater Yellowstone Region. Society and Natural Resources, Vol.6, No.2, pp.127–148.
25)  Keller, P. C. (1987) Stages of peripheral tourism development—Canada’s Northwest Territories, Tourism Management, Vol.8, No.1, pp.20–32.
26)  Lagiewski, Richard M. (2006) The Application of the TALC Model: A Literature Survey, The Tourism Area Life Cycle, Vol.1, Applications and Modifications, Richard W. Butler, Cromwell.
27)  Oreja-Rodríguez, Juan R. & Vanessa, Yanes-Estévez. & Eduardo, Parra Lopez. (2008) The sustainability of island destinations: Tourism area life cycle and teleological perspectives. The case of Tenerife, Tourism Management Vol.29, No.1, pp.53-65
28)  Tooman, L. A. (1997) Application of the lifecycle model in tourism. Annals of Tourism Research, Vol.24, No.1, pp.214–234.
29)  Zhong, Linsheng. & Deng, Jinyang. & Xiang, Baohui. (2008) Tourism development and the tourism area life-cycle model: A case study of Zhang jiajie National Forest Park, China, Tourism Management, No.29, pp.841-856.