نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

یکی از دستاوردهای بشر در درمان بیماری ­های میتوکندریایی، روش انتقال میتوکندری است. این بی ماری به دلیل نقص در تخمک مادر رخ می ­دهد، به همین منظور پزشکان با قرار دادن هسته تخمک مادر در تخمک فاقد هسته زن دیگری، سعی دارند تا با هدف درمان و جلوگیری از بروز بیماری ­های میتوکندریایی، سلامت آینده کودک را تضمین نمایند. به دلیل نوظهور بودن این موضوع هنوز مسأله نسب کودکان حاصل از چنین فرایندی واکاوی نشده است. لذا در این مقاله با بررسی نسب پدری و مادری فرزند حاصل از چنین روشی درصدد پاسخگویی به این سؤال هستیم که آیا تولد چنین کودکانی می­تواند منشأ رابطه نسبی بین هر سه والد باشد؟ بدین منظور با روش توصیفی تحلیلی در راستای پاسخ به این سؤال با در نظر گرفتن اماره فراش و دلیل عرفی، انتساب کودک به صاحب اسپرم را قطعی پنداشته و در ادامه جهت تعیین مادر کودک با استناد به ادله پزشکی، به واکاوی نقش هسته سلول در انتقال ویژگی ­های وراثتی پرداخته و نیز با لحاظ علت حقیقی و قیاس اولویّت و اقوال فقها، زن صاحب هسته تخمک و صاحب رحم، مادر کودک شناخته شده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of the children’s descent caused by mitochondrial transfer method

نویسندگان [English]

  • Marzieh Maleki 1
  • Mohammad Reza Rezvantalab 2
  • Bahram Taghopour 3

1 Jurisprudence and private law,Faculty of Law,kharazmi University, tehran, iran

2 Jurisprudence and Principles of Islamic Law,Theology and Islamic Sciences,tehran,tehran,iran

3 Law, Faculty of Law, Kharazmi University, Tehran, Iran

چکیده [English]

One of the human achievements in the treatment mitochondria is mitochondrial transmission. The disease is caused by a defect in the mother's gamete, for this reason, doctors try to put the mother gamete nucleus in the gamete without the donor female nucleus to ensure the future health of the child with the aim of treating and preventing with mitochondrial diseases. Due to the recent emergence of this issue, the problem of child parentage has not been analyzed. Therefore, in this paper, we aim to answer the question whether the birth of such children can be the source of a relative relationship between all three parents. In order to respond to this question, in order to respond to this question, by considering the current farash and the customary reason, the child has considered the assignment of the sperm to the owner of sperm according to medical proofs, the study of the role of cell nucleus in the transfer of genetic characteristics also, in terms of the true cause and the analogy of the jurists, the woman owner of the gamete and the owner of the uterus, the mother of the baby is known.

کلیدواژه‌ها [English]

  • descent
  • mitochondrial transfer method
  • Mitochondrial diseases
  • gamete
  • Three parents
-قرآن کریم.
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق)، الالهیات من کتاب الشفاء، تصحیح و تعلیق حسن حسن زاده آملی، قم: بوستان کتاب.
- اراکی، محمد علی (1373)، استفتائات رساله توضیح المسائل، قم: مؤسسه چاپ الهادی.
- امامی، اسدالله (1349)، مطالعه تطبیقی نسب در حقوق ایران و فرانسه، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- امامی، سید حسن (بی تا)، حقوق مدنی، ج5، تهران: اسلامیه.
- انصاری، مرتضی (بی تا)، رساله مقتضیات الارث و اقسامها، ، تهران: چاپ سنگی.
- انوری، حسن (1381)،  فرهنگ بزرگ سخن، ج8، تهران: سخن.
- بخاری، محمد بن اسماعیل (1410ق)، صحیح البخاری، ج2، چ3، استانبول: المکتبه الاسلامیه.
- پارسا، ناصر (1390)، اساس سلولی و مولکولی سرطان در انسان،سلول و بافت، 4، 361-378.
- جمعی از نویسندگان (1389)، روش­ های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق(مجموعه مقالات)، چ3 ، تهران: سمت.
- جوادی آملی، عبدالله (بی تا)، رحیق مختوم، شرح حکمت متعالیه، ج7، چ2، قم: اسراء.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1412ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج17و15، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- حلّی(فخرالمحقّقین)، محمد بن حسن بن یوسف (1387)، ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، ج3، تحقیق و تصحیح سید حسین موسوی کرمانی، شیخ علی پناه اشتهاردی وشیخ عبدالرحیم بروجردی، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- حمدالهی، عاصف؛ روشن، محمد (1388)، بررسی تطبیقی فقهی حقوقی قرارداد استفاده از رحم جایگزین، تهران: مجد.
- خطیب، یحیی عبدالرحمن (1418ق)،احکام المرآه الحامل فی الشریعه الاسلامیه، اردن: دار النفائس.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1401ق)، مستحدثات المسائل، قم: چاپخانه علمیه.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1421ق)، المسائل الشرعیه، چ4، مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
- خوئی، سید ابوالقاسم؛ تبریزی، شیخ جواد (1416ق)، صراط النجاه فی اجوبه الاستفتائات، قم: بی نا.
- دهخدا، علی اکبر (1377)، فرهنگ لغت، ج14، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- رضانیا معلم، محمد رضا (1383)، باروری های پزشکی از دیدگاه فقه و حقوق، قم: بوستان کتاب.
- روحی برندیق، محمد؛ فصیح، منصوره؛ کیخا فرزانه، محمد امین (1395)، تبار شناسی عرف در فقه امامیه و حقوق ایران، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 15، 201-224.
- روشن، محمد (1396)، حقوق خانواده، چ2، تهران: جنگل.
- سنباطی، عطا عبدالعاطی (1421)، بنوک المطف و الأجنه، قاهره: دار النهضه العربیه.
- صفایی، سید حسین؛ امامی، اسدالله (1374)، حقوق خانواده، ج2، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- طباطبائی، محمدحسین؛ شیروانی، علی (1387)، ترجمه و شرح بدایه الحکمه، ج2، چ10، قم: بوستان کتاب.
- علوی قزوینی، سید علی (1380)، آثار حقوقی تلقیح، روش های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق(مجموعه مقالات)، تهران: سمت و پژوهشکده ابن سینا.
- علیدوست، ابوالقاسم (1392)، همسان انگاری فرزند حاصل از تلقیح مصنوعی با فرزند طبیعی در احکام فقهی(بررسی فقهی احکام فرزند حاصل از تلقیح)، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی،دین و اخلاق، 1، 164-188.
- قربان نیا، ناصر (1382)، حکم تکلیفی و وضعی انتقال جنین تکون یافته از اسپرم و تخمک زن و شوهر قانونی به رحم زن دیگر، مجموعه مقالات روش های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، چ2، تهران: سمت و پژوهشکده ابن سینا.
- کاتوزیان، ناصر (1378)، حقوق خانواده، ج1و2، چ5، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
- کاتوزیان، ناصر (1384)، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چ11، تهران: میزان.
- کاتوزیان، ناصر (1387)، دوره مقدماتی حقوق مدنی خانواده، چ6، تهران: میزان.
- کمالان، سید مهدی (1392)، قانون مدنی، چ7، تهران: کمالان.
- لطفی، اسدالله (1383)، قواعد فقه مدنی، ج2، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
- محقّق داماد، سید مصطفی (1377)، میزگرد مسائل فقهی و حقوقی انتقال جنین، بولتن تولید مثل و نازایی«ویژه نامه سمپوزیوم مسائل فقهی و حقوقی انتقال جنین»، تهران: دانشگاه تهران.
- محقّق داماد، سید مصطفی (1386)، بررسی فقهی حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن)، چ16، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- مسجد سرائی، حمید (1392)، باز پژوهی ادله مانعیت قتل خطائی از ارث، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 9، 137-160.
- مکارم شیرازی، ناصر (1428ق)، حیله­های شرعی و چاره جوئی­های صحیح، چ2، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع).
- مهرپور، حسین (1387)، مباحثی از حقوق زن از منظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و ... ، چ2، تهران: اطلاعات.
- موسوی بجنوردی، سید محمد (1381)، کلون سازی انسان (مجموعه مقالات فقهی، حقوقی و اجتماعی)، ج3، چ2، تهران: پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی.
- مؤمن قمی، محمد (1415ق)، کلمات سدیده فی مسائل جدیده، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- نایب زاده، عباس (1380)، بررسی حقوقی روش های باروری مصنوعی، تهران: مجد.
- نجفی(صاحب جواهر)، محمدحسن (1981م)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج29، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-  Amato P, Tachibana M, Sparman M, et al. (2014), Three-parent in vitro fertilization: Gene replacement for the prevention of inherited mitochondrial diseases. Fertility and Sterility 101: 31–35.
-  Baylis F (2017) Human nuclear genome transfer (so-called mitochondrial replacement): Clearing the underbrush. Bioethics 31: 7–19.
-  DiMauro S (2011), A history of mitochondrial diseases. Journal of Inherited Metabolic Disease 34: 261–276.
-  Herbrand C., (2017).  Mitochondrial replacement techniques: who are the potential users and will they benefit?,Bioethics, 31(1), 46-54.
-  Hiendleder S, Zakhartchenko V, Wolf E(2005), Mito-chondria and the success of somatic cell nuclear transfer cloning: from nuclear-mitochondrial interactionstomitochondrial complementation and mitochondrial DNA recombination. Reprod Fertil Dev.;17(1-2):69-83.
-  Nagpal M., Kaur S., (2017), Recent Advancement in Human Reproduction Three-parent Babies: A Technique to Neutralize Mitochondrial Disease Load—A Boon or a Bane for Society?, Current Trends in diagnosis & Treatment, 1(2),100-103.
Sandra P., Stephens N., Dimond R., (2018), Narrating the First “Three-Parent Baby”: The Initial Press Reactions From the United Kingdom, the United States, and Mexico, Science Communication, 40(4), 419-441.
-  Thomson H., (2019), Three-parent baby born amid controversy, NewScientist, 1(1), 12-17.