تلاش این جستار تأملی پدیدارشناختی در تجربه های افرادی است که به قصد زیارت بارگاه امامزاده مهدی و امامزاده باقر به شهرستان هرسین در استان کرمانشاه سفر می کنند. تأمل در کم و کیف سفر این زائران مبین آن است که آنها سفرشان را ذیل وجه خاصی از گردشگری مذهبی معنا و دسته بندی می کنند. در این تحقیق، ضمن اتکاء بر مفاهیم و ادبیات گردشگری مذهبی، خاصه بر نظریۀ ابعاد دینداریِ گلارک و استارک، کوشش شده است تا سویه های معناساز، تمهیدات موجه ساز و آثار عملی تجربۀ سفرهای زیارتی تفسیر شود. برای این تفسیر به رویکرد پدیدارشناختی تکیه شده است. محققان ضمن حضور در این دو بارگاه به مشاهدۀ مستقیم مناسک، آداب، قواعد و شعایر حاکم بر عمل زیارتِ زائران پرداخته اند و برای درک ژرف نگرانۀ رفتارها و تجربه های زیارتیِ آنها با تعدادی از آنها به شیوهای هدفمند و با ملاک اشباع نظری مصاحبۀ عمیق کرده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که از نگاه زائران، زیارت در بُعد عملی به معنای مشارکت در برخی مناسک فردی و جمعی است؛ در بُعد معرفتی به افزایش آگاهی مذهبیِ آنها (مثلاً دانستن شجرۀ طیبۀ امامزاده) می انجامد؛ در بُعد اعتقادی، مسیر توسل آنها به «شفیع» و دستیابی شان به نعمات دنیوی و پاداش های اخروی را هموار می کند؛ در بُعد تجربی، تسلی، تسکین و آرامشِ قلب همراه با حسی از خضوع و خشوع را برایشان به ارمغان می آورد؛ و در بُعد پیامدی، نوعی الزام اخلاقی و پایبندی اجتماعی را در زندگی آنها ایجاد می کند. زائران به عنوان افرادی که از مبداءهای گوناگون به قصد رسیدن به مقصد خاص و مقدسی دست به مسافرت می زنند کل این مسیر را به میانجی مضامین و ایماژهای استعلایی معنا و تجربه می کنند.
ابراهیم‌زاده، عیسی، کاظمیزاد، شمسالله و اسکندریثانی، محمد (1390)، برنامهریزی استراتژیک توسعۀ گردشگری، با تأکید بر گردشگری مذهبی (مطالعۀ موردی: شهر قم)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 76: 115-141.
اتو، رودلف (1380). مفهوم امر قدسی، پژوهشی دربارۀ عامل غیرعقلانی مفهوم الوهیت و نسبت آن با عامل عقلانی، ترجمۀ همایون همتی، تهران: انتشارات نقش جهان.
اکبریفریمانی، محمد(1391). نیازهای فرهنگی زائران خارجی امام رضا،مطالعات اجتماعی ایران، شماره 3 و 4. 34-52.
برگر، پیتر و لاکمن توماس (1387). ساخت اجتماعی واقعیت، رسالهای در جامعهشناسی شناخت، ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بهروان، حسین (1380). جامعهشناسی زیارت با تأکید بر نیازهای زائران در حرم امام رضا، مشکوه، شماره 73 و 72؛ صص 102-87.
پاپلییزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی (1385). گردشگری: ماهیت و مفاهیم، تهران: انتشارات سمت.
پاپلییزدی، محمدحسین (1382). گردشگری و تبارشناسی صورتبندی یک پدیدۀ جغرافیایی، تحقیقات جغرافیایی، شماره 68 : 49-24.
پراودفوت، وین (1383). تجربۀ دینی، ترجمۀ عباس یزدانی، قم: انتشارات کتاب طه.
ترنر، تام (1978). شهر همچون چشمانداز، نگرشی فراتر از فرانوگرایی به طراحی و برنامهریزی شهری، ترجمۀ فرشاد نوریان، تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری.
تقوایی، مسعود، موسوس، سید علی و غلامیبیمرغ، یونس (1389). تحلیلی بر توسعه گردشگری مذهبی، فصلنامه علوم انسانی؛ سال 10؛ شماره 31.
تقیزادۀ داوری، محمود (1380). نگاهی به جامعهشناسی زیارت، معرفت، شماره 13 : 167-139.
رحیمپور، علی و سیدحسینی، سید داوود (1379). سیمای جهانگردی اسلامی، تهران: انتشارات محیا.
سراجزاده، حسین (1383). چالشهای دین و مدرنیته: مباحثی جامعهشناختی در دینداری و سکولارشدن، تهران: طرح نو.
طالبان، محمدرضا (1380). دینداری و بزهکاری در میان جوانان، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
ﻋﺎﺑﺪی، حیدرغلی و حسینی، نازآفرین (1387). روش ﺗﺤﻘﻴــﻖ در ﭘﺮﺳﺘﺎری و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ، اصفهان: نشر داﻧـﺸﮕﺎه آزاد اﺳـﻼﻣﻲ ﺧﻮراﺳﮕﺎن.
قوامی، نسرینالسادات (1391)، دوگانۀ زائر-سیاح، مطالعات اجتماعی ایران، شماره 3 ، صفحه 7.
کاویانفر، سیما (1386).توریسم مذهبی در فرانسه و جهان، ماهنامه شهرداریها، شماره 78 : 37-31.
یوسفی، علی و همکاران (1386)، مقدمهای بر جامعهشناسی مناسک دینی در ایران (چارچوب مفهومی و روششناختی)، مشهد: نشر تبلیغات اسلامی خراسان.
Amin, M.M. (2013). Religious Tourism in Egypt: A Case Study Analysis, the American University in Cairo, School of Global Affairs and Public Policy
Arasteh, M. and Mohammad Eilami, R. (2011), The role of religion and Islam in the tourism industry of Iran, Social Science Research Network.
Cohen, E. (1998). Authenticity and commoditization in tourism, Annalsof Tourism Research, 15(3): 371-386.
28. Collins-Kreiner, N. (2010). Researching pilgrimage: Continuity and transformation,Annals of Tourism Research, 37(2):440-456.
De Sousa, D. (1993). Tourism and pilgrimage: Tourists as pilgrims, Contour, 6(2): 4-8
Denzin, N.K. and Lincoln, Y.S. (2000). Introduction: The Discipline and Practice of Qualitative Research, Routledge.
Duman, T. (2011). Value of Islamic Tourism offering: Perspectives from the Turkish experience, World Islamic Tourism Forum, Kuala Lumpur, Malaysia,
Fleischer, A. (2000). The tourist behind the pilgrim in the Holyland, International Journal of Hospitality Management, 19:311-26
Furseht, I. and Pal, R. (2006). Introduction to the Sociology of Religion: Classical and Contemporary Perspectives, Abingdon, Oxon, and GBR: Ashgate publishing.
Goeldner, R., Ritche, J. and McIntosh, R. (2003). Tourists: Principles, Practices, Philosophies, 8th Ed., New York: John Wily and Sons.
Graburn, H. (1983). The anthropology of tourism, Annals of Tourism Resaerch,10(1): 9-32.
37. Holloway, I. and Wheeler, S. (2002). Qualitative Research for Nurses, 2nd Edit. Oxford, Blackwell Science.
Kar, J. (2009). Religious tourism: A case study of the greatest religious & tourism industry of Eastern India, Social Science Research Network, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1324765.
Momeni, M., Sarrafi M. and Ghasemi-Khozani, M. (2008). The structure and function ofreligious-cultural tourism and the necessity of integrate management in Mashhad Metropolis, Geography and Development Quarterly, No. 11:13-38.
Rubio Gil, Angeles and Javier de Estefan, C. (2008). Religious events as special interesttourism, A spanish experience, PASOS, Vol. 6: 419-433.
Siti, A.L., Suhaimi Ab, R., and Khairil, A. (2011). A study on Islamic tourism: A Malaysian experience, 2nd International Conference on Humanities, Historical and Social Sciences, Singapore.
Suleiman, J., Subhi, H. and Mohamed, B. (2011). Factors impact on religious tourism market: The case of the palestinian territories, International Journal of Business and Management, 6(7): 254-260.
)