سیاست بازنمایی؛ تحلیل گفتمان تحریف دفاع مقدس در مستندهای شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری مدیریت رسانه دانشگاه تهران (نویسنده مسئول) ah.tamannaei@gmail.com

2 عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی. hossein.sari@yahoo.com

چکیده

هشت سال جنگ تحمیلی که از آن با عنوان «دفاع مقدس» یاد می‌شود یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران است که در پی ایستادگی و مقاومت ملت ایران به رهبری امام خمینی (ره) تمامیت ارضی ایران حفظ و تبدیل به منبعی برای انسجام و هویت­یابی ملی شد. طی دهه گذشته هم‌زمان با جریان تحریم و نیز رشد روزافزون رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی (ماهواره‌ای و اینترنتی) شاهد تولید مستندهای متنوع دربارة وقایع و رویدادهای تاریخی پس از انقلاب اسلامی ایران از جمله دوران پرافتخار 8 سال جنگ تحمیلی هستیم. اینکه شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان دربارة جنگ تحمیلی ایران و عراق، چه گفتمانی را برای «ساخت واقعیت» و «کنترل اذهان مخاطبان» می‌سازند، سؤال اصلی این مقاله است. برای پاسخ به این سؤال 10 مستند «کودتای خزنده در سپاه، داستان دو سرباز، ماشین روز قیامت، جام زهر، اولین خاکریز، ایران کنترا، فاو، کربلای 5، جنگ برای اروند 1 و 2» که در شبکه­های فارسی زبان تولید و پخش شده ­است، با هدف «شناخت گفتمان تحریف و مؤلفه­های آن»، با روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، مطالعه شده ‌است. بر اساس یافته‌ها «برجسته‌کردن شکست‌ها»، «پنهان‌کاری»، «نالایق بودن مسئولان جنگی»، «سواستفاده از احساسات مردم»، «تقدس‌زدایی از جنگ» «تدبیر و خدمات محمدرضا پهلوی» برای تثبیت مرزها، مدیریت تنش با عراق و کشورهای منطقه و تقویت بنیه نظامی، «غرب خوب»، «پرداختن به آسیب‌های جنگ» و «دیپلماسی دربرابر جنگ‌طلبی» دال‌های اصلی گفتمان مستندهای شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی دربارة جنگ تحمیلی است که حول دال مرکزی «ناکارآمدی نظام جمهوری اسلامی» مفصل‌بندی ‌شده‌ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation Policy; Discourse Analysis of Distortion of "Holy Defense" in Documentaries of Foreign Persian- Language TV about Iran-Iraq War

نویسندگان [English]

  • Amir Hossein Tamannaei 1
  • hossein sari 2
1 Ph.D. in Media Management, Tehran University (Corresponding Author).
2 Faculty Member of Higher National Defense University. hossein.sari@yahoo.com
چکیده [English]

The eight years of the imposed war, known as the "Holy Defense", is one of the turning points in the contemporary history of Iran. In this war, Iran's territorial integrity was preserved and it became a source of national cohesion and identity. The main question of the article is what discourse Persian-language satellite channels create about "the construction of reality" and "controlling the minds of the audience" about the imposed war between Iran and Iraq. To answer this question, 10 documentaries studied using discourse analysis method with the aim of "recognizing distorted discourse and its components". The findings show that "highlighting failures", "secrecy", "incompetence of war officials", "abuse of people's feelings", "desecration of war", "Mohammad Reza Pahlavi's tactics and services" for stabilizing borders tension management with Iraq and the other countries in the region and strengthening the military foundation, "good West", "addressing war damages" and "Diplomacy versus Militarism" are the main themes of the documentary discourse of Persian-language foreign channels about the imposed war, which are detailed around the central sign of the "inefficiency of the Islamic Republic".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse analysis
  • Distortion
  • Documentary
  • Persian- language satellite channels
  • Representation policy

مراجع

منابع و مأخذ
باتلر، جرمی جی (1388). تلویزیون: شیوه‌های نقد و کاربردها، ترجمۀ مهدی رحیمیان، تهران: دانشکده صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
بیچرانلو، عبدالله (1391). بازنمایی ایران و اسلام در هالیوود، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
تاجیک، محمدرضا و جواد رمضان‌نژاد (1393). «تحلیل گفتمان تلویزیون بی بی سی فارسی درباره جنگ عراق با ایران»، فصلنامه رسانه، شماره 1: 20-5.
سلطانی، سیدعلی اصغر و امیرعلی تفرشی (1394). «تحلیل گفتمان برنامه‌های تولیدی شبکه من و تو»، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 3: 164-125.
سلطانی، علی‌اصغر (1387). قدرت، گفتمان و زبان: ساز و کارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر نی.
غفاری‌قدیر، جلال و بهروز یاوری (1396). «بازنمایی دوران دفاع مقدس (جنگ عراق و ایران) در سایت و شبکه بی‌بی‌سی فارسی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، شماره 1: 164-133.
فرامرزیانی، سعید؛ پروانه فرامرزیانی و بهنام رضا قلی‌زاده (۱۳۹۶). گفتمان‌شناسی رسانه‌های خبری، انتشارات سیمای شرق
فلیک، اووه (۱۳۹۲). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشرنی.
کسرایی، محمدسالار (1389). «نظریۀ گفتمان لاکلا و موفه، ابزاری کارآمد در فهم تبیین پدیده‌های سیاسی»، نامه سیاست؛ شماره 3: 360-339.
گلبخشی، حسن (1387). تحلیل گفتمان اخبار بازداشت ملوانان انگلیسی در اروندرود در سایت‌های فارسی زبان بی‌بی‌سی و رادیوفردا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صداوسیما، تهران.
گودرزی، محسن و سیدمحمد مهدی‌زاده (1392). «بازنمایی ایدئولوژی انقلاب اسلامی در روزنامه واشنگتن پست: مطالعه سال‌های 1980 و 2010 میلادی»، فصلنامه رادیو و تلویزیون، شماره 20: 42-9.
معتمدنژاد، کاظم و محمد مهدی­زاده طالشی (1386). «بازنمایی ایران در مطبوعات غرب»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره­ 35.
مقدمی، محمدتقی (1390). «نظریۀ تحلیل گفتمان لاکلائو و موفه، تحلیل و نقد آن»، مجله معرفت فرهنگی – اجتماعی، شماره 2.
نزاکتی، فرزانه (1394). «بازنمایی انقلاب اسلامی ایران در تلویزیون ماهواره‌ای من و تو»، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 12 و 13: 118-91.
نوری‌زاده، جواد و حسن مجیدی (1390). «تلویزیون بی بی سی فارسی و بازنمایی تحولات داخلی ایران در سال1388»، فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)، شماره 15: 223-190.
ویلیامز، کوین (1386). درک تئوری رسانه، ترجمۀ رحیم قاسمیان، تهران: نشر ساقی.
هال، استوارت (1386). غرب و بقیه: گفتمان و قدرت، ترجمۀ محمود متحد، تهران: آگه.
 
Bennett, P., & Naim, M. (2015). 21st-century censorship. (cover story). Columbia Journalism Review, 53(5), 22. Retrieved from
http://www.cjr.org/cover_story/21st_century_censorship.php
Bertrand, C. J. (2000). Media ethics and accountability systems. New Brunswick, NJ: Transaction
Coleman, S. & Ross, K. (2010). The Media and the Public: “Them” and “Us” in Media Discourse. London: Wiley-Blackwell Publication.
Deuze M. (2005) What is journalism? Professional identity and ideology of journalists reconsidered. Journalism 6(4): 443–465
Durham, M. G & Kellner, D. M. (2006). Media and cultural studies. USA: Blackwell Publication.
GMMP (Global Media Monitoring Project). 2010. “Who Makes the News?” World Association for Christian Communication (WACC), Toronto, Canada & London, England, [Online] http://www.whomakesthenews.org/.
Graber, Doris A & Johanna L. Dunaway (2018) Mass Media and American Politics. SAGE Publications
Hall, Stuart. (2005). Culture, Media, Language. CCCS: Birmingham.
Herman, E. S. , & Chomsky, N. (1988). MANUFACTURING CONSENT: The Political Economy of the Mass Media. New York: Pantheon Books
Himelboim, Itai and Yehiel Limor (2011). Media Institutions, News Organizations, and the Journalistic Social Role Worldwide: A Cross-National and Cross-Organizational Study of Codes of Ethics, Mass Communication & Society
Jorgensen, m. and Philips, l. (2002). Discourse analysis as theory and method. London: sage
Laclau, E., & Mouffe, C. (1985). Hegemony and socialist strategy: towards a radical democratic politics. Lonaon: Verso.
McNair, B. (2001) News and Journalism in the UK. New York: Routledge
North, Louise. (2009). Blokey’ Newsroom Culture. Media International Australia 132: 5–15.
Reich, Z. & Hanitzsch, T. (2013)‘Determinants of Journalists’ Professional Autonomy: Individual and National Level Factors Matter More than Organizational Ones’, Mass Communication and Society 16(1): 133-156.
Ross, Karen, and Cynthia Carter. 2011. Women and News: A Long and Winding Road. Media, Culture & Society 33: 1148–1165.
Sturges, P. (2015). Regulating the press: Ensuring responsibility, or road to censorship. Retrieved from
 http://www.beaconforfreedom.org/liste.html?tid=415&art_id=613
Tuchman, Gaye. (2009). Media, Género, Nichos. Revista Media & Jornalismo 15 (8): 15–24.
Van Zoonen, Liesbet. (1988). Rethinking Women and the News. European Journal of Communication.3 (1): 35–53.
Van Zoonen, Liesbet. (1998). One of the Girls? The Changing Gender of Journalism. In News Gender and Power, edited by Cynthia Carter, Gill Branston, and Stuart Allan, 33–46. London: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار