باز‌اندیشی در تعریف «شرکت در جرم» برای مقابله با فعالیت‌های هماهنگ و گروهی مجرمانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

2 دانشجوی دکتری رشته حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

در رویکرد رایج میان حقوق­دانان ایرانی، تأثیر مادی و مشترک رفتار مرتکبان متعدد در جرم واحد برای تحقق شرکت در جرم ضروری است، ولی ضرورت اشتراک در عنصر روانی یا توافق مجرمانه نفی شده و صرف­نظر از پاره­ای موارد استثنائی، مسئولیت شریک جرم به پیامدهای مستقیم رفتار خود او محدود میشود و وی، در قبال عواقب حاصل از تصمیمات مجرمانه مشترک که از رفتار سایر شرکا ولی به مدد همکاری گروهی پدید آمده، پاسخگو نیست؛ بزهکارانی که رفتار آنها بخشی از علت مادی جرم نبوده، غالباً به عنوان معاون جرم، از مسئولیت اصلی مبرا می­شوند، حال آنکه ممکن است همکاری آنها، در توفیق طرح مجرمانه جنبه حیاتی داشته باشد. نارسایی­های مفهوم مادی شرکت در جرم و ضرورت مقابله با همکاری های گروهی مجرمانه، قانونگذار را به اتخاذ بعضی تدابیر محدود همانند به کارگیری مفهوم «گروه مجرمانه سازمان یافته» واداشته­است. در تکمیل تدابیر مزبور، بر مبنای آموزه­های حقوق تطبیقی، بازاندیشی در تعریف شرکت در جرم (مخصوصاً در جرایم تعزیری) با بهره گیری از ضابطه «کنترل مشترک بر عملیات اجرایی مجرمانه» به جای ضابطه کنونی که بر علیت مادی استوار است توصیه می­گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reconsidering the Definition of the Concept of “Co-perpetration” for tackling Coordinated Group Criminal Activities

نویسندگان [English]

  • Behnam Youssefian Shoredeli 1
  • Leila Rasooli Astani 2
1 Assistant Pprofessor of Islamic Azad University, Damghan Branch.
2 Ph.D candidate in Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, Sciences and Research Branch.
چکیده [English]

In Iranian criminal law, physical or causal attribution of the offense to the joint effect of the behavior of each co-perpetrator is generally held to be a necessary element for defining co-perpetration, but not any common plan or coordination among the perpetrators. Following this approach, the criminal liability of each actor is limited to his/her own actions, and beyond the direct effects of his/her behavior, this liability would not normally cover the consequences of his or her common criminal plan shared by other offenders. Meanwhile, those offenders having no part in carrying out the physical elements of the offense are often legally labeled as mere accessories who do not have the main liability, no matter how vital their contributions may have been. As this approach causes some difficulty in tackling group criminality, the law has devised a number of limited measures to address this problem, including a reference to the notion of organized criminal group. Apart from underlining the insufficiency of these measures, ausing a comparative law, the authors recommend reforming the law in this area. Hence, the notion of joint control over the execution of the criminal venture is preferred over the current objective approach based on mere physical causation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organized crime
  • Criminal agreement
  • Co-perpetration
  • Mens rea
  • Aggravating circumstances
  • Conspiracy
  • Indirect perpetration

مراجع

آقائی­نیا، حسین (1392)، حقوق کیفری جرایم علیه اشخاص (جنایات) بر اساس قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، ویرایش هشتم، تهران: انتشارات میزان.
آقایی­نیا، حسین (1386)، حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص (شخصیت معنوی)، چاپ دوم، تهران: انتشارات میزان.
اداره­ی وحدت رویه و نشر مذاکرات هیئت عمومی دیوان عالی کشور (1386)، مذاکرات و آراء هیئت عمومی دیوان عالی کشور سال 1383، چاپ اول، تهران.
اردبیلی، محمد­علی (1392)، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ بیست و دوم، ویراست دوم، تهران: انتشارات میزان.
بوهلاندر، مایکل(1390)، مبانی حقوق کیفری آلمان، ترجمه اصلی عباسی، ویرایش اول، تهران: مجمع علمی-فرهنگی مجد.
حاجی ده­آبادی، احمد (1390)، «استناد و نقش آن در شرکت در جرم»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 53، ص 146-107.
دفتر مطالعات و تحقیقات دیوان عالی کشور (1377)،  مذاکرات و آراء هیئت عمومی دیوان عالی کشور،جلد دوم، چاپ اول، تهران: چاپخانه روزنامه رسمی.
زراعت، عباس (1387)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، ویرایش سوم، تهران: انتشارات ققنوس.
زراعت، عباس (1392)، شرح مختصر قانون مجازات اسلامی، ویرایش اول، تهران: انتشارات ققنوس.
سمیعی، حسین (1348)، حقوق جزا، ویرایش چهارم، تهران: انتشارات شرکت مطبوعات.
صادقی، محمد­هادی، ( 1392)، «اجتماع اسباب در قانون مجازات اسلامی 1392»، مجله آموزه­های حقوق کیفری، شماره 6، ص56-33.
صادقی، محمد­هادی، ( 1393)، «اجتماع سبب و مباشر در قانون مجازات اسلامی 1392»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره ششم، شماره 2، ص 123-97.
علی­آبادی، عبدالحسین (1384)، موازین قضائی هیئت عمومی دیوان عالی کشور- بخش آراء کیفری، جلد اول، چاپ اول، تهران: نشر شرکت سهامی انتشار.
محسنی، مرتضی (1376)، دوره حقوق جزای عمومی، مسئولیت کیفری، جلد سوم، ویرایش اول، تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
مرادی، حسن (1373)، شرکت و معاونت در جرم، تهران: نشر میزان.
موسوی اردبیلی، سید عبد­الکریم (1427)، فقه الحدود والتعزیرات، جلد سوم، چاپ دوم، قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید.
موسوی خوئی، سید ابوالقاسم (1428)، مبانی تکمله المنهاج، جلد 2، ویرایش سوم، قم: انتشارات الامام الخوئی.
میر­محمد­صادقی، حسین (1389)، حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، چاپ ششم، تهران: انتشارات میزان.
نجفی، محمد حسن (1376)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد 42، ویرایش سوم، تهران: انتشارات دارالکتب اسلامیه.
نوربها، رضا (1387)، زمینه حقوق جزای عمومی، چاپ بیست و دوم، تهران: کتاب­خانه گنج دانش.
یوسفیان شوره­دلی، بهنام (1393)، «کانون مشترک مجرمانه: جستجوی توصیف مناسبی برای مسئولیت جنایتکاران بین المللی فراسوی مباشرت مادی»، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 68 .
Cryer, Robert, Friman, Hakan, Robinson, Darryl & Wilmshurst, Elizabeth (2010), an introduction to criminal law and procedure, Cambridge University Press, second edition, New York.
Jain, Neha (summer 2011), “the Control Theory of Perpetration in International Criminal Law” (January 16, 2011). Chicago Journal of International Law, vol. 12, no. 1, p. 158. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1865842.
Ohlin, Jens David (2015), “co-perpetration: German dogmatic or German Invasion?”, The law and practice of the International Criminal Court: a critical account of challenges and achievements, Carsten Stahn ed., Oxford University Press. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2351514.
Court Decisions:
ICC, Lubanga Decision: ICC, the Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo, Case No. ICC-01/04-01/06, Pretrial Chamber I, Decision on the Confirmation of the Charges (public redacted version), 29 January 2007.
ICC, Katanga & Ngudjolo Chui: ICC, the Prosecutor v. Germain Katanga and Mathieu Ngudjolo Chui, Case No. ICC-01/04/01/07, pretrial Chamber I, Decision on the confirmation of the charges, (public redacted version), 30 September 2008.
پژوهشنامه حقوق کیفری
دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 17
مقالات
تیر 1397
صفحه 237-262

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار