استعاره در عبارات خطاب زبان ترکی آذری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشکدۀ زبان‌های خارجی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

2 دانشیار زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشیار زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

استفاده از عبارت­های خطاب استعاری در بیان احساسات و عواطف، موضوعی مهم در مطالعات جوامع به شمار می‌رود. پژوهش حاضر به‌ منظور بررسی پدیدۀ اجتماعی عبارات خطاب استعاری از منظر زبان‌شناسی شناختی با سه هدف کشف انواع و بسامد استعاره‌های مفهومی، بسامد وقوع آن‌ها در دو گروه سنّی مردان و زنان جوان و میان­سال و میزان وقوع خطاب‌‌‌های استعاری در رابطه با کلّ آن‌ها در گونۀ گفتاری ترکی آذری خوی صورت گرفته است. روش پژوهش، به شیوۀ تحلیل محتوا است و جمع‌آوری داده‌ها به‌ روش میدانی و با استفاده از پرسش­نامه از صد گویشور خویی انجام شده است. آمارها نشان­ می‌دهد که بر اساس طبقه­بندی لیکاف و جانسون (1980) بسامد هرکدام از انواع عبارت-های خطاب استعاری در رابطه با یکدیگر به ترتیب استعاره­های «ساختاری» (267) مورد، «هستی­شناختی» (212) مورد و «جهتی» (3) مورد، نگاشت شدند. نتایج به دست آمده نشان می­دهد: 1- میزان کاربرد انواع عبارت­های خطاب استعاری به­ ترتیب به زنان جوان (17/39%)، مردان جوان (22/28%)، مردان میا­ن­سال (30/19%) و زنان میان­سال (31/13%) اختصاص دارند. 2- از کلّ عبارت­های خطاب به دست آمده، (1/55%) مربوط به خطاب‌های‌ استعاری و (9/44%) مربوط به خطاب‌های غیر استعاری است؛ یعنی بیش از نیمی از خطاب‌ها در خوی ماهیت استعاری دارند.
 

کلیدواژه‌ها


احمدخانی، محمدرضا (1393). بررسی جامعه­شناختی عبارات خطاب در فارسی گفتاری محاوره­ای، زبان­شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 5 (1)، 1-18.
اسدی مطلق، محمدرضا (1389). بررسی روند درک کودک و نوجوان از استعاره در زبان فارسی. پایان­نامۀ دکتری زبان­شناسی همگانی، دانشگاه تهران.
اسماعیلی، علی (1379). صورت­های خطاب در زبان فارسی. پایان­نامة کارشناسی­ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه علامه.
---------؛ سیدمصطفی عاصی و کامیار جولایی (1394). استعاره­های مفهومی در زبان فارسی؛ تحلیلیشناختی و پیکره­مدار؛ زبان­شناخت. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 6 (2)، 39-61.
--------- (1395). مبانی معناشناسی شناختی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ساسانی، فرهاد (1383). استعاره؛ مبنای تفکّر و ابزار زیبایی­آفرینی. تهران: سورة مهر.
سجودی، فرزان (1387). نشانه­شناسی کاربردی. تهران: نشر علم.
شرفی، ساسان (1381). بررسی میزان همبستگی عوامل فرهنگی - اجتماعی و صورت­های خطاب در زبان عربی اهوازی. پایان­نامة کارشناسی­ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس (1374). کلیات سبک­شناسی. تهران: فردوس.
صفوی، کوروش (1387). درآمدی بر معنی­شناسی. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری.
عقیلی، سیدعلی (1392). بررسی استعاره در عبارات خطاب زبان فارسی گفتاری. پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه پیام­نور.
قاسم­زاده، حبیب­الله (1379). استعاره و شناخت. تهران: فرهنگیان.
کشاورز، محمد حسین (1371). رابطۀ متقابل زبان و جامعه، مروری بر نقش اجتماعی ضمایر شخصی و صورت خطاب. مجلّۀ زبان­شناسی، 9 (18)، 40-51.
مشیری، مهشید (1358). خطاب در زبان فارسی. پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه تهران.
References
Boers, F. (2003). Applied Linguistics perspectives on Cross-Cultural Variation in Conceptual Metaphor. Metaphor and Symbol,18.
Brook-Rose, C. (1958). A Grammar of Metaphor. London: Secker & Warburg.
Cohen, J. )1984(.The Semantics of Metaphor, In A. Ortony (ed.), Metaphor and Thought, pp.64-77. Cambridg university press.
Gentner, D. & J. Grudin (1985). The Evolution of Mental Metaphors in Psychology: A 90-year Retrospective. American psychologist, 40.
Holland, D. & Quinn, N. (1987). Culture and cognition. In N. Quinn & D. Holland (Eds.), Cultural models in language and thought (pp. 3-42). New York: Cambridge University Press.
Kövecses, Z. (2010). Metaphor: A Practical Introduction, 2nd. Edition, Oxford Uninersity press.
Lakoff, G. & M. Johnson (1980). Metaphors, We Live By. Chicago, IL: University Of Chicago press.
------------- & M. Turner (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago, IL: University Of Chicago press.
Reddy, M. J. (1979/1993). The conduit metaphor: A case of frame conflict in our language about language. In: Andrew Ortony (Ed.) Metaphor and Thought (pp. 164-201).
Searle, J. (1984). Metaphor. In A. Ortony (ed.), Metaphor and Thought, 76-116.