ADDITIONAL CONSIDERATIONS ON THE ICONOCLAST ISSUE IN THE HESYCHAST CONTROVERSY

Authors

  • Lev LUKHOVITSKIY Assistant Professor PhD, Institute for Oriental and Classical Studies of the HSE University, Moscow, Russia. Email: lukhovitskiy@gmail.com. https://orcid.org/0000-0001-9681-2350

DOI:

https://doi.org/10.24193/subbto.2022.2.05

Keywords:

Nikephoros Gregoras, John Kyparissiotes, Theodore Graptos, Byzan¬tine literature, cultural memory, Palaeologan period, Iconoclasm, Hesychasm

Abstract

Mid-fourteenth-century Byzantine sources bear witness to an increased interest in Iconoclasm among the theologians involved in the Hesychast Controversy. The writings of the defenders of icon veneration were mined for authoritative quotations and the history of Iconoclasm became a repository of historical role models. This article is comprised of two sections. The first part expands a catalogue of texts of the epoch which make explicit reference to precedents in the Iconoclast period. The second part assesses, first, the polemical advantages and disadvantages of the accusation of iconoclasm in mid-fourteenth-century Byzantium by revisiting the afterlife of this label after the Triumph of Orthodoxy. Secondly, it traces the dynamics of how Iconoclasm was remembered in the Hesychast debate, distinguishing between the mythologizing and the philological levels of remembrance. The conclusion draws a connection between Nikephoros Gregoras’ approaches to theological polemics and to hagiography. The initial success and eventual fading-away of the iconoclastic motif in Hesychast polemics is explained by the uniqueness of Gregoras’ literary method and his personal circumstances.

References

Anonymus. Adversus Cantacuzenum. Edited by Ioannis D. Polemis, Theologica varia inedita saeculi XIV, 55–323. CCSG 76. Turnhout: Brepols, 2012.

Concilium Constantinopolitanum 1351. Edited by Frederick Lauritzen. In The Great Councils of the Orthodox Churches: From Constantinople 861 to Moscow 2000, edited by Alberto Melloni. Vol. 1, 171–218. Corpus Christianorum Conciliorum Oecumenicorum Generaliumque Decreta 4.1. Turnhout: Brepols, 2016.

Concilium universale Nicaenum Secundum: Concilii actiones VI—VII; Tarasii et synodi epistulae; Epiphanii sermo laudatorius; canones; Tarasii epistulae post synodum scriptae; appendix graeca. Edited by Erich Lamberz. Acta Conciliorum Oecumenicorum, series secunda 3.3. Berlin: de Gruyter, 2016.

George of Pelagonia. Adversus Palamam. Edited by Ioannis D. Polemis, Theologica varia inedita saeculi XIV, 3–51. CCSG 76. Turnhout: Brepols, 2012.

Gouillard, Jean. “Le Synodikon de l’Orthodoxie: édition et commentaire.” TM 2 (1967): 1–316.

John Kyparissiotes. Contra Palamitas liber tritus. Edited by Soteroula N Pyrillou, “Ο λόγιος Ιωάννης Κυπαρισσιώτης και το Τρίτο Βιβλίο της πραγματείας του Κατὰ τῆς τῶν Παλαμιτῶν Αἱρέσεως (Κριτική έκδοση — Μετάφραση — Σχολιασμός),” 217–392. PhD diss., University of Athens, 2014.

Contra tomum palamiticum. Edited by Constantine Liakouras, “Ἰωάννου τοῦ Κυπαρισσιώτου κατὰ τῶν τοῦ Παλαμικοῦ Τόμου διακρίσεων καὶ ἑνώσεων ἐν τῷ Θεῷ: Editio princeps.” PhD diss., University of Athens, 1991.

Expositio materiaria. Edited by Basil L. Dentakis, Ἰωάννου τοῦ Κυπαρισσιώτου Τῶν Θεολογικῶν Ῥήσεων Στοιχειώδης Ἔκθεσις: Editio princeps. Ἡσυχαστικαὶ καὶ φιλοσοφικαὶ μελέται 5. Athens, 1982.

Orationes antirrheticae quinque contra Nilum Cabasilam. Edited by Stavros Th. Marangoudakis, “Ἰωάννου τοῦ Κυπαρισσιώτου κατὰ Νείλου Καβάσιλα λόγοι πέντε ἀντιρρητικοί: Editio princeps.” PhD diss., University of Athens, 1984.

Palamiticarum transgresionum liber primus. PG 152, 663–738.

Kallistos I. Homilia adversus pseudoprophetas et pseudomagistros. Edited by Constantine Paidas, Ψευδοπροφῆτες, μάγοι καὶ αἱρετικοὶ στὸ Βυζάντιο κατὰ τὸν 14o αἰῶνα: Ἑπτὰ ἀνέκδοτες ὁμιλίες τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Καλλίστου Αʹ, 70–126. Κείμενα Βυζαντινῆς Λογοτεχνίας 6. Athens: Κανάκη, 2011.

Homiliae adversus Gregoram. Edited by Constantine Paidas, Οἱ κατὰ Γρηγορᾶ Ὁμιλίες τοῦ Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Καλλίστου Αʹ. Βυζαντινὴ Φιλοσοφία καὶ Θεολογία 1. Athens: Γρηγόρη, 2013.

Kotter, Bonifatius. Die Schriften des Johannes von Damaskos. Vol. 4: Liber de haeresibus. Opera polemica. Patristische Texte und Studien 22. Berlin: de Gruyter, 1981.

Neilos Kabasilas. Orationes de Spiritu Sancto. Edited by Théophile Kislas, Nil Cabasilas. Sur le Saint-Esprit, 174–416. Paris: Cerf, 2001.

Nikephoros I. Antirrhetici tres adversus Constantinum Copronymum. PG 100, 205–533.

Apologeticus Maior. PG 100, 533–831.

Contra Eusebium. Edited by Jean-Baptiste-François Pitra, Spicilegium solesmense complectens sanctorum patrum scriptorumque ecclesiasticorum anecdota hactenus opera. Vol. 1, 370–503. Paris: F. Didot, 1852.

Nikephoros Gregoras. Byzantina historia. Vol. 3. Edited by Immanuel Bekker. Bonn: Weber, 1855.

Prochoros Kydones. De lumine Thaborico. Edited by Ioannis D. Polemis, Theologica varia inedita saeculi XIV, 327–359. CCSG 76. Turnhout: Brepols, 2012.

Suidae lexicon. Vol. 4: Π-Ψ. Edited by Ada Adler. Lexicographi graeci 1.4. Munich; Leipzig: K. G. Saur, 1935.

Bianconi, Daniele. “La controversia palamitica: Figure, libri, testi e mani.” Segno e testo 6 (2008): 337–376.

Chryssostalis, Alexis. Recherches sur la tradition manuscrite du Contra Eusebium de Nicéphore de Constantinople. Paris: CNRS, 2012.

Featherstone, Jeffrey. “An Iconoclastic Episode in the Hesychast Controversy.” JÖB 33 (1983): 179–198.

Gioffreda, Anna. “Giovanni Ciparissiota e il ‘Contra Nilum Cabasilam.’ L’ autore e il suo testo.” Medioevo greco 17 (2017): 87–106.

Tra i libri di Isacco Argiro. Transmissions 4. Berlin: de Gruyter, 2020.

Gioffreda, Anna, and Michele Trizio. “Nicholas of Methone, Procopius of Gaza and Proclus of Lycia.” In Reading Proclus and the Book of Causes. Vol. 2: Translations and Acculturations, edited by Dragoș Calma, 94–135. Studies in Platonism, Neoplatonism, and the Platonic Tradition 26. Leiden: Brill, 2020.

Gonis, Demetrios B. Τὸ συγγραφικὸν ἔργον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Καλλίστου Α´. Athens: Ἀλτιντζῆ, 1980.

Gouillard, Jean. “Le procès officiel de Jean l’Italien: Les actes et leurs sous-entendus.” TM 9 (1985): 133–174.

Kountoura Galaki, Eleonora. “Rewriting on Martyrs of Iconoclasm during the Palaiologan Period.” In Les Nouveaux Martyrs à Byzance. Vol. 1: Vie et Passion de Bacchos le Jeune par Étienne le Diacre. Vol. 2: Études sur les nouveaux martyrs, edited by André Binggeli, Stephanos Efthymiadis, and Sophie Métivier, vol. 2, 285–304. Byzantina Sorbonensia 31. Paris: Éditions de la Sorbonne, 2021.

Lukhovitskiy, Lev. “Historical Memory of Byzantine Iconoclasm in the 14th Century: The Case of Nikephoros Gregoras and Philotheos Kokkinos.” In Aesthetics and Theurgy in Byzantium, edited by Sergei Mariev and Wiebke-Marie Stock, 205–233. Byzantinisches Archiv 25. Berlin: de Gruyter, 2013.

“Nikephoros Gregoras’ Vita of St. Michael the Synkellos: Rewriting Techniques and Reconstruction of the Iconoclast Past in a 14th Cent. Hagiographical Metaphrasis.” JÖB 64 (2014): 177–196.

“Споры о святых иконах при Алексее I Комнине: Полемические стратегии и выбор источников.” VV 73 [98] (2014): 88–107.

“Speaking as an Iconoclast: Another’s Voice in 9th-century Hagiography.” TM 24.2 (2020): 359–376.

“Emotions, Miracles, and the Mechanics of Psychology in Nikephoros Gregoras’ Lives of Empress Theophano and Patriarch Anthony II Kauleas.” In Metaphrasis in Byzantine Literature, edited by Anne P. Alwis, Martin Hinterberger, and Elisabeth Schiffer, 155–174. Byzantios. Studies in Byzantine History and Civilization 17. Turnhout: Brepols, 2021.

Слова и образы: Иконоборчество глазами византийцев VIII–XV вв. Paradeigmata Byzantina 6. St. Petersburg: Dmitriy Bulanin, 2023.

Mercati, Giovanni. Notizie di Procoro e Demetrio Cidone, Manuele Caleca e Teodoro Meliteniota ed altri appunti per la storia della teologia e della letteratura bizantina del secolo XIV. Studi e testi 56. Vatican: Biblioteca Apostolica Vaticana, 1931.

Mpagkabos, Gregorios. “Ιωάννης ΣΤ´ Καντακουζηνός. Το θεολογικό του έργο.” PhD diss., University of Thessaloniki, 2008.

Polemis, Ioannis D. “Arsenius of Tyrus and His Tome against Palamites.” JÖB 43 (1993): 241–281.

Rigo, Antonio. “De l’apologie à l’évocation de l’expérience mystique: Évagre le Pontique, Isaac le Syrien et Diadoque de Photicé dans les œuvres de Grégoire Palamas (et dans le controverse palamite).” Ιn Knotenpunkt Byzanz. Wissenformen und kulturelle Wechselbeziehungen, edited by Andreas Speer and Philipp Steinkrüger, 85–110. Miscellanea medievalia 36. Berlin: de Gruyter, 2012.

“Il Prooemium contra Barlaamum et Acindynum di Giovanni Cantacuzeno e le sue fonti.” REB 74 (2016): 5–75.

Downloads

Published

2023-03-25

How to Cite

LUKHOVITSKIY, L. . (2023). ADDITIONAL CONSIDERATIONS ON THE ICONOCLAST ISSUE IN THE HESYCHAST CONTROVERSY. Studia Universitatis Babeș-Bolyai Theologia Orthodoxa, 67(2), 185–199. https://doi.org/10.24193/subbto.2022.2.05

Issue

Section

Articles