با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی دانشگاه پیام نور مرکز تنکابن

2 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گرایش آمایش شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

در استفاده از ظرفیت‏های رودخانه‏های شهری باید به حفظ توازن بین ظرفیت اکولوژکی رودخانه، منافع ذینفعان اقتصادی و نیازهای گروه‏های مختلف اجتماعی توجه شود. این پژوهش بر اساس چنین دیدگاهی اثرات محیطی عملکردهای تفریحی حاشیۀ رودخانه را در شهر بابلسر بررسی کرده است. از آنجا که بیشتر این عملکردها با استقرار در بستر و حاشیه رودخانه، به عنوان عنصری پیوسته با اکوسیستم و چشم‏انداز آن تبدیل شده‏اند، پرسش‏هایی در زمینه اثرات آن­ها بر محیط و کیفیت استفاده از فضاهای عمومی حاشیه رودخانه شکل می‏گیرد: بهره‏برداری از ظرفیت‏های فضایی حاشیۀ رودخانه در قالب عملکردهای تفریحی موجود چه اثراتی بر محیط و چشم‏انداز کرانه رودخانه دارند و در مقابل این اثرات، به نیازهای چه طیفی از استفاده‏کنندگان پاسخ می‏دهند. به علاوه، عملکردهای تفریحی مذکور چه تأثیری بر کیفیت استفاده شهروندان از سایر فضاهای عمومی حاشیه رودخانه دارند. این تحقیق تلاش کرده است تا از طریق مشاهدات میدانی و انجام پیمایش و تحلیل یافته‏ها به کمک آزمون‏های آماری به این پرسش‏ها پاسخ دهد. یافته‏ها نشان می‏دهند که کاربری‏های پذیرایی و تفریحی حاشیه رودخانه شهر، با وجود تأثیر نامطلوب بر اکولوژی رودخانه، نتوانسته‏اند فضای عمومی مطلوب و امنی، برای عده­ای از کاربران و ذینفعان از جمله جوانان، زنان و کودکان فراهم نمایند. افزون بر این، با قرارگیری در حریم رودخانه و تخریب چشم‏انداز آن، حتی در استفاده از فضاهای عمومی حاشیه رودخانه نیز تأثیر منفی گذاشته­اند. 

کلیدواژه‌ها

Abdelrahman, A., Khalid, A., Saadallah, D. (2018). The Role of Landscaping Elements in Enhancing Passive and Active Engagement in Urban Promenade: The Case of Pharos Promenade. Alexandria, Egypt, Alexandria Engineering Journal, 57, 3227-3236.
Chou, R. J. (2016). Achieving Successful River Restoration in Dense Urban Areas: Lessons from Taiwan. Sustainability, 8(11).
Cockerill, K., Armstrong, M., Richter, J., Okie, J. G. (2017). Environmental Realism: Challenging Solutions. London: Palgrave Macmillan.
Findlay, S. J., Taylor, M. P. (2006). Why Rehabilitate Urban River Systems? Area, 38(3), 312-325.
Hussein, H. (2006). Urban Recreational Riverfronts: Successful Revitalization Elements. Journal of Design and Built Environment, 1(2), 1-14.
Hu, S., Yue, H., Zhou, Z. (2019). Preferences for urban stream landscapes: Opportunities to promote unmanaged riparian. Vegetation Urban Forestry & Urban Greening. 38, 114–123.
Jacobs, A., Appleyard, D. (1987). Toward an Urban Design Manifesto. Journal of the American Planning Association, 53(1), 112- 120.
Kondolf, G. M., Pinto, Pedro, j. (2017) the social connectivity of urban rivers. Geomorphology. 277, 182–196.
Lerner, N. N., Alison, H. (2012).  How should we manage urban river corridors?  Procedia Environmental Sciences, 13, 721 – 729.
Levin-Keitel, M. (2014). Managing urban riverscapes: towards a cultural; perspective of land and water governance. Water International, 39(6), 842-857.
Marzluff, J. M., Shulenberger, E., Endlicher, W.… Simon, M. (2008). Urban Ecology: An International Perspective on the Interaction between Humans and Nature. New York: Springer.
May, R. (2006). “Connectivity’’ in Urban Rivers: Conflict and Convergence between Ecology and Design. Technology in Society, 28, 477–488.
Mumford, L. (1956). The Natural History of
Urbanization. In Man's Role in Changing the Face of the Earth. Edited by William L. Thomas, Jr. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Nassauer, J. I. (1997).  Cultural Sustainability: Aligning Aesthetics and Ecology, In Placing Nature: Culture and Landscape Ecology. Edited by Nassauer, J. I. Washington,D.C. and Covelo: Island Press.
Otto, B., McCormikck, K., leccese, M. (2004). Ecological Riverfront Design: Restoring Rivers. Connecting Communities. American Planning Association.
Raymond, M. C., Gottwald, S., Kuoppa, J., Kytta, M. (2016). Integrating Multiple Elements of Environmental Justice into Urban Blue Space Planning Using Public Participation Geographic Information Systems. Landscape and Urban Planning 153, 198–208.
Short, J. R. (2006). Urban Theory: A Critical Assessment. New York: Palgrave Macmillan.
Simsek, G. (2012). Urban River Rehabilitation as an Integrative Part of Sustainable Urban Water Systems. 48th ISOCARP Congress.
Tardin, R. (2013). System of Open Spaces: Concrete Project Strategies for Urban Territories. New York and London:  Springer.
UNESCO (2016). River Restoration: A Strategic Approach to Planning and Management. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
Woolley, H. (2003). Urban Open Spaces. London and New York: Spon Press.
Zingraff-Hamed, A., Noack, M., Greulich. S…… Pauleit, S. (2018). Model-Based Evaluation of Urban River Restoration: Conflicts between Sensitive Fish Species and Recreational Users. Sustainability, MDPI, Open Access Journal, 10(6), 1-27.