بررسی جلوه‌های ادبیات تطبیقی در «در امواج سند» و «مقتل سلطان تاج الدین»
محورهای موضوعی : شعر
فرشته ناصری
1
(استادیار وعضو هیات علمی دانشگاه
ازاد اسلامی واحد یادگار امام (ره) شهرری- تهران - ایران)
کلید واژه: حمله مغول, سعر معاصر سودان, نبرد دروتی, حمیدی شیرازی,
چکیده مقاله :
اشعاری که به روایت حوادث و شخصیت‌های تاریخی یک ملت می‌پردازند از آن رو که دارای پیامدهای غرورآفرینی در فرهنگ آن ملت هستند، جایگاه برجسته‌ای در متون ادبی دارند. در این میان شعر در امواج سند حمیدی شیرازی که دارای مؤلفه‌های تعلیمی، تاریخی و حماسی ایرانیان در مقابله با یورش مغولان است و از سویی شعر مشابهی در ادبیات عرب با عنوان مقتل سلطان تاج الدین محمد الفیتوری شاعر معاصر سودان که روایتگر نبرد قبائل مسالیت در سودان با استعمار فرانسه در سال 1910، که به نبرد دروتی معروف است، از این دسته است. در این پژوهش دو شعر مذکور بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی بررسی و تطبیق داده شده است تا دریابیم این دو شاعر در بیان روابط و مناسبات اجتماعی اشعار خویش، از چه تمهیداتی بهره جسته‌اند و کلام آن‌ها تا چه حد توانسته در ایجاد فضای مناسب شعری و شخصیت پردازی قهرمانان، با بهره گیری از نشانه ها و دلالت‌های گوناگون، در بیان مبانی تعلیمی و شاخصه‌های آن، توفیق یابد.
Poems that narrate the events and historical happenings of a nation have a prominent place in literary texts since they have the proudness consequences in the culture of that nation. Meanwhile, Hamidi Shirazi's poem "In the Waves of Sindh", which has Iranian educational, historical and epic components against Mongol’s assault, and on the other hand, a similar poem in Arabic literature entitled "The Assassination of Sultan Tajuddin" by Mohammad Al Quri – Sudanese poet – narrator of Masalit Tribes in Sudan with the French colonization in 1910, known as the Battle of Dorothy are of this category. In this research, two mentioned poems have been studied and adapted based on the American school of comparative literature to find out what arrangements these two poets have enjoyed in expressing the social relations of their poems and to what extent their words have been able and successful in creating a suitable poetic atmosphere, characterization of the heroes and applying various signs and symbols.
اپلی، ارنست. 1371ش، رؤیا و تعبیر رؤیا، ترجمه دلآرا قهرمان، تهران: فردوس و مجید.
بهار، محمد تقی. ۱۳۸۲ش، سبک شناسی(تاریخ تطور نثر فارسی)، تهران: امیرکبیر.
پورحسینی، مژده. 1384ش، معنای رنگ، چاپ اول، تهران: هنر آبی.
حمیدی، مهدی. 1363ش، فنون شعر و کالبدهای پولادین آن، تهران: انتشارات گلشائی.
دی، جاناتان و لسلی تایلور. 1387ش، روان‌شناسی رنگ(رنگ‌درمانی)، ترجمه مهدی گنجی، تهران: نشر ساولان.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1385ش، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگه.
شمیسا، سیروس. ۱۳۸۳ش، انواع ادبی، تهران: فردوس.
فضل، صلاح. 1998م، نبرات الخطاب الشعری، القاهرة: دار قباء للطباعة والنشر والتوزیع.
الفیتوری، محمد. 1979م، دیوان، الطبعة الثالثة، بیروت: دار العودة.
لوشر، ماکس. 1373ش، روان‌شناسی رنگ‌ها، ترجمه ویدا ابیزاده، تهران: درسا.
نامور مطلق، بهمن و بهروز عوض‌پور. 1395ش، اسطوره و اسطوره‌شناسی نزد ماکس مولر، تهران: نشر موغام.
هینلز، جان. 1382ش، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.
یاحقی، محمدجعفر. 1381ش، جویبار لحظه‌ها: جریان‌های ادبیات معاصر فارسی نظم و نثر، تهران: جامی.
مقالات
احمد، سویلم. 1966م، «محمد الفیتوری والصیحة الإفریقیة»، الفکر المعاصر، العدد 15، صص102-100.
اکرمی، میرجلیل و مسعود دهقانی. 1393ش، «نقد و بررسی تأثیر شعر غربی در شعر «مرگ قو»ی حمیدی شیرازی»، نشریه زبان و ادب فارسی(نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)، س67، ش229، صص41-23.
حیدریان شهری، احمدرضا و منصوره حاجی هادیان. 1394ش، «بازخوانی سفر قهرمان در داستان هفت خوان رستم و معلقه عنترة بن شداد عبسی»، مجله زبان و ادبیات عربی(مجله ادبیات و علوم انسانی سابق)، ش13، صص57-29.
خراسانی، محبوبه. ۱۳۸۷ش، «اخلاق نویسی در ایران و جایگاه اخلاق جلالی»، پژوهش‌های ادبی، سال5، شماره20.
رسول نیا، امیرحسین و مریم آقاجانی. 1391ش، «واکاوی رمانتیسم جامعه‌گرا در اشعار هوشنگ ابتهاج و محمد الفیتوری»، نشریه ادبیات تطبیقی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، س3، ش6، صص94-75.
صالحی دارانی، حسین محمد. 1395ش، «تراژدی در اساطیر ایران و یونان»، مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، س2، ش1/2، صص97-86.
صدرایی، رقیه و آزاده ابراهیمی. 1399ش، «تطبیق منظومه لیلی و مجنون و نمایشنامه "سیرانو دوبرژراک" از منظر بیش متنیت ژرار ژنت»، مطالعات ادبیات تطبیقی جیرفت، سال چهاردهم، شماره 56، صص77-53.
عابدی، کامیار. 1393ش، «مهدی حمیدی شیرازی؛ شاعر و عاشق(در صدمین سال تولد او)»، عصر مردم، س19، ش5247، ص10.
عبدالرسول، شاکر. (14 یولیو، 2018)، «مقتل السلطان تاج الدین فی شعر الفیتوری»، برگرفته از لینک:
https://sudanjem.com/2018/07/
علیجانی، محمد و محمد آهی. 1396ش، «تحلیل تطبیقی ویژگی‌های حماسی و داستانی شاهنامه و بیوولف»، متنپژوهی ادبی، س21، ش 73، صص28-7.
قائممقامی، آناهیتا سادات. 1388ش، «نماد دریا و خورشید در آثار آلبر کامو»، فصلنامه ادبیات فارسی، س5، ش14، صص56- 47.
لک، منوچهر. 1384ش، «درآمدی بر شناخت اسطوره و تبیین کارکردهای هویت بخش آن در شعر جنگ»، فصلنامه مطالعات ملی، ش3، صص84-63.
ماحوزی، مهدی و مصطفی عرفانی. 1392ش، «تأثیرپذیری مهدی حمیدی شیرازی از شاعران پیشین»، فصلنامه تخصصی سبکشناسی نظم و نثر فارسی، س6، ش1، صص355-331.
_||_Applei, Ernest. 1992, Dream and the Interpretation of Dream, translated by Delara Ghahraman, Tehran: Ferdows and Majid.
Bahar, Mohammad Taqi 2003, Stylistics (History of the Evolution of Persian Prose), Tehran: Amirkabir.
Pourhosseini, Mojdeh. 2005, The Meaning of Color, 1st Edition, Tehran: Honar – e Abi.
Hamidi, Mehdi 1984, Poetry Techniques and Its Steel Bodies, Tehran: Golshaei Publications.
Dee, Jonathan and Leslie Taylor. 2008, Psychology of Color (Color Therapy), translated by Mehdi Ganji, Tehran: Savalan Publishing.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza. 2006, Images of Imagination in Persian Poetry, Tehran: Agah.
Shamisa, Sirus. 2004, Literary Types, Tehran: Ferdows.
Fadl, Salah. 1998, Nabrat al-Khattab al-Shaari, Cairo: Dar Al Qubaa for printing, publishing and distribution.
Fitori, Mohammed. 1979, Diwan, 3rd edition, Beirut: Dar Al-Awda.
Namvar Motlagh, Bahman and Behrooz Awadpour. 2016, Myth and Mythology with Max Müller, Tehran: Mugham Publishing.
Hinnells, John. 2003, Understanding Iranian Mythology, translated by Jaleh Amoozgar and Ahmad Tafazli, Tehran: Cheshmeh.
Yahaqhi, Mohammad Jafar 2002, Brook of Moments: Currents of Contemporary Persian Literature, Prose and Prose, Tehran: Jami Press
Articles
Ahmed, Suwaylim. 1966, "Muhammad al-Fituri and the African Health", Contemporary Thought, No. 15, pp. 102-100.
Akrami, Mirjalil and Massoud Dehghani. 2014, "Critique and study of the impact of Western poetry on the poem" Death of the Swan "by Hamidi Shirazi", Journal of Persian Language and Literature (former publication of the Faculty of Literature, University of Tabriz), Vol. 67, No. 229, pp. 41-23.
Heidarian Shahri, Ahmad Reza and Mansoureh Haji Hadian. 1394, "Reading the Hero's Journey in the Story of Rostam’s Seven Labours and the Suspended Antara Ibn Shaddad Abbasi", Journal of Arabic Language and Literature (former Journal of Literature and Humanities), Vol. 13, pp. 57-29.
Khorasani, Mahboubeh. 2008, "Ethics in Iran and the position of glorious ethics", Literary Research, Volume 5, Number 20.
Rasoul Nia, Amir Hossein and Maryam Aghajani. 2012, "Analysis of Socialist Romanticism in the Poems of Houshang Ebtehaj and Mohammad Al-Fitouri", Journal of Comparative Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Bahonar University of Kerman, Vol. 3, No. 6, pp. 94-75.
Salehi Darani, Hossein Mohammad 2016, "Tragedy in Iranian and Greek mythology", Studies in Literature, Mysticism and Philosophy, Vol. 2, No. 1/2, pp. 97-86.
Sadraei, Roghayeh and Azadeh Ebrahimi. 1399, "Comparison of Leili and Majnoon's Poetry and the play" Cyrano De Bergerac "from the perspective of Gerard Genet's over-textual perspective", Jiroft Comparative Literature Studies, 14th Year, No. 56, pp. 77-53.
Abedi, Kamyar. 2014, «Mehdi Hamidi Shirazi; Poet and lover (in the hundredth year of his birth) ", Asr Mardom, p. 19, p. 5247, p. 10.
Abdul Rasool, Shakir. (July 14, 2018), "The Assassination of Sultan Tajuddin in Al-Quri poetry", taken from the link: https://sudanjem.com/2018/07/
Alijani, Mohammad and Mohammad Ahi. 1396, "Comparative Analysis of the Epic and Fictional Characteristics of Shahnameh and Beowulf", Textual Literary Research, Vol. 21, No. 73, pp. 28-7.
Ghaem Maghami, Anahita Sadat. 1388, "The symbol of the sea and the sun in the works of Albert Camus", Persian Literature Quarterly, Vol. 5, No. 14, pp. 56-47.
Lak, Manouchehr. 2005, "An Introduction to the Understanding of Myth and Explaining Its Identifying Functions in War Poetry", National Studies Quarterly, Vol. 3, pp. 84-63.
Maahozi, Mehdi and Mostafa Erfani. 1392, "The Influence of Mehdi Hamidi Shirazi on Former Poets", Quarterly Journal of Persian Poetry and Poetry, Vol. 6, No. 1, pp. 355-331.