مقایسه تطبیقی تصویر قو در شعر معاصر عربی وفارسی
محورهای موضوعی : شعر
پرویز احمدزاده هوچ
1
(استادیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان،تبریز،ایران)
کلید واژه: ادبیات تطبیقی, قو, رقص قو, مرگ قو, آواز قو,
چکیده مقاله :
اصول و مولفه‌های رمانتیسم بر شعر معاصر عربی و فارسی تأثیر چشمگیری گذاشته و مضامین جدیدی از طریق این مکتب وارد شعر گشته است. قو و تصاویری که با استفاده از این پرنده ساخته شده، یکی از این مضامین محسوب می‌شود.قو و تصاویر شاعرانۀ آن در شعر کلاسیک فارسی و عربی به کار نرفته است و سابقۀ کاربرد آن به دوران معاصر برمی‌گردد. در دورۀ معاصر به سبب آشنایی با ادبیات اروپایی از طریق ترجمه که واسطۀ انتقال پدیده‌های ادبی و فرهنگی است، مضامین جدیدی با استفاده هنری از ویژگی‌های این پرنده، وارد ادبیات فارسی و عربی شده است. این مقاله به بررسی تطبیقی اشعار معاصر عربی و فارسی اختصاص داردکه در آنها از قو و ویژگی‌های مربوط به آن برای خلق تصاویر و مضامین استفاده شده است. قو در فرهنگ‌های مختلف جلوه و معانی نمادین خاصی دارد. در شعر معاصر عربی شاعرانی از قبیل ادونیس، محمود درویش، عبدالقادر رابحی، بدیع صقور و ... با استفاده از الگوهای غربی و نگاه شاعرانه به پرندۀ قو در خلال دیوانشان تصویر قو از قبیل مرگ قو، رقص قو و آواز قو را به کار برده‌اند. از آنجا که بررسی سرچشمه و منشا تصاویر و مضامین جدید شعر فارسی و عربی کمک شایانی به تبیین قواعد و الگوهای تحول شعر جدید فارسی و عربی خواهد نمود، این پژوهش با دیدی تطبیقی به بررسی میزان و نوع تأثر شاعران فارسی زبان و عرب از الگوهای ادبی غربی می‌پردازد.
The principles and elements of romanticism have greatly influenced contemporary Arabic and Persian poetry, and new themes have entered the poetry through this school. Swans and images made using this bird are considered one of these themes. Swan and its poetic images are not used in Arabic classical poetry, and the history of its application dates back to the contemporary era. In the contemporary era, through the introduction of European literature through translation, which translates into the transmission of literary and cultural phenomena, new themes have been introduced into the Arabic literature by using the artistic features of this bird. This article reviews the contemporary Arabic poetry, which uses Swan and its related attributes to create images and themes and adapt them to the Western pattern. Swans have different symbolic meanings in different cultures. In contemporary Arabic poetry, poets such as Adonis, Mahmoud Darvish and ... have used the image of swan, such as the death of swan, dance of swan and singing of swans, using western patterns and poetic look at the Swan Bird. Since the study of the origin and source of new Arabic poetry images and themes will help clarify the rules and patterns of the development of the new Arabic poetry, this study looks at the comparative view of the extent and type of Arabic poets' influence on Western literary patterns.
بیطار، هیفاء.1998م. موت البجعة، بیروت: اتّحاد کتاب العرب.
پیت سن، جان.1380ش. اساطیر یونان. ترجمة باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
حدیدی، جواد.1356ش. برخورد اندیشهها، تهران: توس.
حمیدی، مهدی.1351 ش. فنون و انواع شعر فارسی، تهران: چاپخانة خوشه.
حمیدی، مهدی.1363ش. فنون شعر و کالبدهای پولادین، تهران: گلشائی.
خانلری، زهرا.1375ش. فرهنگ ادبیات جهان، تهران: خوارزمی.
خلیلی، محمد.1387ش. شبی هم در آغوش دریا، تهران: سخن.
درویش، محمود.2009م. الاعمال الکامله، بیروت، چاپ اول، ریاض الرئیس الکتب والنشر.
دهخدا، علیاکبر.1325ش. لغتنامه. تهران: چاپخانة مجلس و دانشگاه تهران.
دیانی، امینالله.1376ش. پرندگانخاورمیانهوخاورنزدیک. تهران: دانشگاه تهران.
رابحی، عبدالقادر.2010م. حاالات الاستثناء القصوى، چاپ اول، الجزائر:منشورات لیجوند.
سرور، عبدالله.1998م. تغریدة البجع، دراسة فی شعر عباس عجلان، ط1، جامعة الإسکندریة: دارالجمیل.
سولی، ژان ژاک؛ للون، گی.1377 ش. آثار کلیدی موسیقی، ترجمة محمد مجلسی، تهرن: دنیای نو.
شاملو، احمد.1376ش. همچون کوچة بیانتها، تهران: نگاه.
شفیعیکدکنی، محمّدرضا.1380ش. ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
شفیعیکدکنی، محمّدرضا.1390ش. با چراغ و آینه، تهران: سخن.
صقور، بدیع .2005م. الاعمال الشعریه، دمشق، توزیع دارالحارث.
کریمی حکّاک، احمد.1384ش. طلیعة تجدد در شعر فارسی، ترجمة مسعود جعفری، تهران: مروارید.
گلیآیسک، مجتبی.1391. فرهنگ نمادشناسی پرندگان در شعر عرفانی، مشهد: سخنگستر.
فدوی طوقان. 1988 م. الدیوان، بیروت: دارالعودة.
لافونتن. ژان دو.1380 ش. افسانههای لافونتن، ترجمة عبدالله توکل، تهران: نشر مرکز.
محمد صادق، ایمن .2001م. الموت على قارعة النشید، القاهره: دار نشر الثقافة.
ندا، طه.1383ش. ادبیات تطبیقی، تهران: سخن.
نیمایوشیج .1373ش. مجموعة کامل اشعار نیمایوشیج، به کوشش سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
ولک، رنه.1371ش. تاریخ نقد جدید، ج1، ترجمۀ سعید ارباب شیرانی، تهران: نیلوفر.
یاسمی، رشید.1362ش. دیوان، تهران: امیرکبیر.
Aesop. 1870. Aesop’s Fables (Three hundred). New York: Mcloughlin Brothers.
Scott, Peter. 1972.The Swans. Boston: Houghton Mifflin Company.
Sully Prudhomme.1872. Poésies de Sully Prudhomme. Paris.
Yeats, W. B. 1919. The wild swans at Coole. New York: The Macmillan Company.
مقالهها
اکرمی، میرجلیل، دهقانی، مسعود.1393ش. «نقد و بررسی تاثیر شعر غربی در شعر مرگ قوی حمیدی شیرازی»، نشریۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز، سال67، بهار و تابستان 93، صص 23-41
حاجی سید رضی، مهدی.1380ش. «مدریگالیستهای انگلستان»، مقام موسیقایی، فروردین، ش 9: 100 ـ 107.
شرکت مقدم، صدیقه.1388. مکتبهای ادبیات تطبیقی، مطالعات ادبیات تطبیقی، دورۀ دوم، ش12، شماره پیاپی12، 51-71.
ییتس، ویلیام باتلر.1384ش. «لیدا در چنگال قو»، ترجمة علیمحمد حقشناس، بخارا، بهمن و اسفند. ش 47: 245 ـ 246.
_||_