چالشی بر طبقهبندی انواع اضافه در دستور زبان فارسی (بحثی دربارۀ قواعد افزودگی در زبان فارسی)
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
عطاالله کوپال
1
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.)
کلید واژه: مرکب, افزوده, افزونه, افزودگی, ترکیب,
چکیده مقاله :
مقالۀ کنونی به بررسی روش‎های طبقه‎بندی انواع اضافه‎ها در دستور زبان فارسی می‎پردازد و نظریه‎های پیشین در بارة نامگذاری انواع اضافه‎ها و شیوه‎های طبقه‎بندی آنها را در کتاب‎های دستور یا منابع زبان‎شناسی به چالش می‎کشد. اهمیت این تحقیق در گشودن بحث ضرورت کاربردی بودن طبقه‎بندی اضافات است. مهم‎ترین بحث نظریِ این مقاله، به چالش کشیدن مقایسه‎های نادرستِ انواع اضافه‎ها در زبان فارسی با زبان عربی و یا زبان‎های اروپایی است. پرسش‎های اساسی مقاله این است که چه کاستی‎هایی در طبقه‎بندی اضافات در منابع پیشین وجود داشته است و چگونه می توان قواعدی وضع کرد که تشخیص انواع اضافات را بدون استثنا (و یا با حداقل استثناها) امکان‎پذیر سازد. این مقاله، حاصل پژوهشی پردامنه بر روی مبحث اضافات بوده است و به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‎ای (از قرن یازدهم هجری تا به امروز)، به این نتیجه می‎رسد که بسیاری از طبقه‎بندی‎های متأخر در مبحث اضافات فاقد جنبه کاربردی هستند و قابلیت شمول بر اضافه‎های مشابه خود را ندارند و طبقه‎بندی اضافات بر حسب رابطه‎های معنایی، امکانِ دست‎یافتن به معنیِ کلام در زبان معاصر و همچنین در کلام ادبی را تسهیل می‎کند و به تحلیل و درک سخن ادبی یا غیر ادبی یاری می‎رساند و لذا آن را به عنوان طبقه‎بندی موثر و مفید در انواع اضافات می‎توان پذیرفت.
The present article examines the methods of classifying the types of genitive cases in Persian grammar and the previous theories about naming the types of these cases and the methods of classifying them in grammar books or linguistic resources. Cognition is challenging. The importance of this research is in opening the discussion of the necessity of applicability classification. The most important theoretical discussion of this article is to challenge the incorrect comparisons of types of genitive cases in Persian with Arabic or European languages. The main questions of the article are what are the shortcomings in the classification of genitive cases in previous sources and how can rules be made that make it possible to identify types of genitive cases without exceptions (or with minimal exceptions). This article is the result of extensive research on the subject of genitive and possessive cases and by descriptive-analytical method and citing library sources (from the 11th century AH to the present), it is concluded that many classifications Late in the subject of these cases, they have no practical aspect and cannot be included in their similar additions. And the classification of genitive cases according to semantic relations, facilitates the possibility of achieving the meaning of the word in contemporary language as well as in literary speech, and helps to analyze and understand literary or non-literary speech, and therefore it can be accepted as an effective and useful classification in the types of genitive cases.
کتاب‌ها
ابوالقاسمی، محسن (1375) دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: انتشارات سمت.
احمدی گیوی، حسن و انوری، حسن (1393) دستور زبان فارسی 1، تهران: انتشارات فاطمی.
اصفهانی، میرزا حبیب (1394) دستور سخن، تهران: نسخۀ الکترونیکی فیدیبو.
افراشی، آزیتا (1391) ساخت زبان فارسی، تهران: انتشارات سمت.
باطنی، محمدرضا (1364) توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
تهانَوی، محمد علی ( 1996) کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبت لبنان ناشرون.
خانلری، پرویز (1366) دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات توس.
خانلری، پرویز (1366) تاریخ زبان فارسی، جلد 3، تهران: نشر نو.
خیامپور، عبدالرسول (1373) دستور زبان فارسی، تهران: نشر کتابفروشی تهران.
دهخدا، علیاکبر (1372) لغتنامه، (مقدمه و جلد 2)، تهران: موسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
عمرانی، غلامرضا و سبطی، همایون (1384) زبان فارسی (راهبردهای یاددهی – یادگیری)، تهران: انتشارات مبتکران.
قریب، عبدالعظیم و دیگران (1385) دستور زبان فارسی (پنج استاد)، تهران: انتشارات ناهید.
لازار، ژیلبر (1389) دستور زبان فارسی معاصر، ترجمۀ مهستی بحرینی، تهران: انتشارات هرمس.
ماهوتیان، شهرزاد (1378) دستور زبان فارسی از دیدگاه رده شناسی، ترجمۀ مهدی سمائی، تهران: نشر مرکز.
مدیری، احمدحسین (1365) گرامر کامل انگلیسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
مشکوه الدینی، مهدی (1385) دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاری، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
مشکوه الدینی، مهدی (1384) دستور زبان فارسی (واژگان و پیوندهای ساختی)، تهران: انتشارات سمت.
نوبهار، مهرانگیز (1372) دستور کاربردی زبان فارسی، تهران: انتشارات هرمس.
وحیدیان کامیار، تقی (1392) دستور زبان فارسی 1 ، تهران: انتشارات سمت.
همایی، جلالالدین (1373) مقدمۀ لغتنامۀ دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مقالات
بهنامفر، محمد و زهره ساداتناصری. (1393). بررسی جایگاه دستوری کسره اضافه. مجموعه مقالات دهمین همایش بینالمللی ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی، 318-326.
شیرازی، الهام، کرمی، محمد حسین. (1399). شاهرخ‌نامه: منظومۀ حماسی یا تغزلی؟. فصل نامه علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(44)، 13-40. doi: 10.30495/dk.2020.675974
فرع شیرازی، سید حیدر، قهرمانی مقبل، علی اصغر، توانا، فاطمه. (1397). بررسی تطبیقی تتابع‌اضافات در زبان و ادب عربی و فارسی. پژوهشنامه نقد ادب عربی، 8(1)، 215-238.
_||_Books
Abolghasemi, Mohsen (1996) Historical grammar of Persian language, Tehran: Samat Publications.
Afrashi, Azita (2012) Persian language production, Tehran: Samat Publications.
Ahmadi Givi, Hassan and Anvari, Hassan (2014) Persian Grammar 1, Tehran: Fatemi Publications.
Bateni, Mohammad Reza (1985) Description of the grammatical structure of the Persian language, Tehran, Amirkabir Publications.
Dehkhoda, Ali Akbar (1993) Dictionary, (Introduction and Volume 2), Tehran: Tehran University Publishing Institute.
Gharib, Abdolazim et al. (2006) Persian Grammar (Five Professors), Tehran: Nahid Publications.
Homayi, Jalaluddin (1994) Introduction to Dehkhoda Dictionary, Tehran: University of Tehran Press.
Isfahani, Mirza Habib (2015) Grammar, Tehran: Electronic version of Fidebo.
Khanlari Parviz (1987) Persian Grammar, Tehran: Toos Publications.
Khanlari, Parviz (1987) History of Persian Language, Volume 3, Tehran: New Publication.
Khayyampour, Abdolrasoul (1994) Persian Grammar, Tehran: Tehran Bookstore Publishing.
Lazar, Gilbert (2010) Contemporary Persian Grammar, translated by Mahasti Bahraini, Tehran: Hermes Publications.
Mahoutian, Shahrzad (1999) Persian Grammar from a Classical Perspective, translated by Mehdi Samaei, Tehran: Markaz Publishing.
Meshkooh Al-Dini, Mehdi (2005) Persian Grammar (Vocabulary and Structural Links), Tehran: Samat Publications.
Meshkooh Al-Dini, Mehdi (2006) Persian Grammar Based on Geshtari Theory, Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad Press.
Modiri, Ahmad Hossein (1986) Complete English Grammar, Tehran: Amirkabir Publications.
Nobahar, Mehrangiz (1993) Practical grammar of Persian language, Tehran: Hermes Publications.
Omrani, Gholamreza and Sabti, Homayoun (2005) Persian Language (Teaching-Learning Strategies), Tehran: Mobtakaran Publications.
Tahanavi, Mohammad Ali (1996) Discoverer of the Terms of Arts and Sciences, Beirut: Lebanese School of Publishers.
Vahidian Kamyar, Taghi (2013) Persian Grammar 1, Tehran: Samat Publications.
Articles
Behnamfar, Mohammad and Zohreh Sadat Naseri. (2014). Check the grammatical position of the extra fraction. Proceedings of the 10th International Conference on the Promotion of Persian Language and Literature, Mohaghegh Ardabili University, 318-326.
Shirazi, Elham, Karami, Mohammad Hossein. (2020). Shahrokhnameh: An epic or lyrical poem?. Scientific quarterly of interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 12 (44), 13-40. doi: 10.30495 / dk.2020.675974
Fara Shirazi, Seyed Haidar, Ghahremani Moqbel, Ali Asghar, Tavana, Fatemeh. (2018). Comparative study of additions in Arabic and Persian language and literature. Journal of Critique of Arabic Literature, 8 (1), 215-238.