نگاه آسیب شناسانه به روشنفکر در رمان سفر شب از بهمن شعله‌ور
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
آمنه یوسفی
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.)
ایرج مهرکی
2
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.)
کلید واژه: جریان روشنفکری, بهمن شعله‌ور, رمان, روشنفکر, مؤلفه‌های روشنفکری,
چکیده مقاله :
روشنفکری به عنوان یک جریان اجتماعی مقوله‌ای نو و از مباحث مهم جامعه شناسی سیاسی می‌باشد که تحولات دو قرن اخیر را رقم زده است و از مهم‌ترین عوامل انسانی در دگرگونی‌های اجتماعی محسوب می‌گردد. در ایران رخدادهای مهم سیاسی و اجتماعی به مثابه بزنگاه‌هایی عرصۀ خودنمایی روشنفکران بوده است و آنان به عنوان نیرویی معرفی می‌شوند که جلوتر از مردم خود حرکت کرده و پیشتاز نقد جامعه و حرکت آن به سمت رهایی از بیداد با ارائۀ راهکارهای مناسب می‌باشند. این روشنفکران در رمان‌های فارسی چهره‌های گوناگون دارند و مؤلفان برای هرکدام رسالتی دیگرگونه قائل شده‌اند. بهمن شعله‌ور از جمله نویسندگانی است که وضعیت روشنفکران سرخورده و عاصی سال های پس از کودتای 28 مرداد را در آثار خود به تصویر کشیده است. در پژوهش پیش رو به روش تحلیلی-توصیفی(کتابخانه‌ای) چهرۀ روشنفکر در رمان سفر شب از بهمن شعله ور آسیب شناسی شده و نتیجۀ به دست آمده حاکی از آنست که روشنفکر در این رمان چهره‌ای آسیب‌دیده و ذهنی مشوش داشته، از مؤلفه‌هایی مانند ساده‌گویی، مبارزه در راه تحقق آزادی و دموکراسی تلاش برای احقاق حقوق زنان، ،تحول‌خواهی و مسئولیت پذیری نسبت به سرنوشت جامعه تقریبا تهی شده است.
Intellectualism, as a social movement, is considered as a new issue and an outstanding argument in the field of political sociology covering all human-featured events including social transformation during last two centuries. In Iran, some intellectuals were aiming to show off their beliefs through some significant political and social events in the country as a pioneer to get rid of cruelty. All these intellectuals have been featured different characters with distinct prophecy by different authors. One of these sorts of intellectuals is Bahman Sholevar as a frustrated and a rebellious one extremely tries to illustrate years after coup in Mordad 28, 1332. In the following anatical-descriptive research intellectualism factors are investigated within the novel of "Safare-e-shab" by Bahman Sholevar. The results show that the intellectual role of the novel has confused mentality and he is mentally emptied from simplicity, liberty and democracy realization, feminism substantiation, responsibility for changing the community change.
کتاب ها
آشوری، داریوش (1374) فرهنگ علوم انسانی، تهران: نشر مرکز.
پاسایار، محمدرضا (1372) فرهنگ معاصر فرانسه، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
جهانبگلو، رامین (1384) بین گذشته و آینده، تـهران: نشر نی.
خسروپناه، عبدالحسین (1389) جریان شناسی فکری ایران معاصر، قم: انتشارات مؤسسۀ حکمت نوین.
داوری اردکانی، رضا (1363) شمه‌ای از تاریخ غرب‌زدگی مـا، تهران: سروش.
داوری اردکانی، رضا (1379) دربـارۀ غـرب، تـهران: هرمس.
داوری اردکانی، رضا (1392) سیری در تاریخ روشنفکری در ایران و جهان، تهران: انتشارات سخن.
سعید، ادوارد(1381) نشانه های روشنفکران، ترجمۀ محمد افتخاری، تهران: انتشارات آگاه.
شعله‌ور، بهمن (1346) سفرشب، تهران: کتاب خوشه.
کاظمی، عباس (1383) جامعه شناسی روشنفکری دینی در ایران، تهران: طرح نو.
گودرزی، غلامرضا (1386) تجدد ناتمام روشنفکران، تهران: انتشارات اختران.
میرعابدینی، حسن (۱۳۷۷) صد سال داستان‌نویسی ایران، چاپ اول، تهران: چشمه.
یثربی، سید یحیی (1382) ماجرای غم‌انگیز روشنفکران در ایران، تهران: انتشارات دانش و اندیشه.
مقالات
آل‌احمد، جلال (1346) نقد آل‌احمد بر رمان سفر شب اثر بعمن شعله‌ور، نشریه آرش، دورۀ2، شمارۀ 2، صص 104.
حسن‌زاده‌میرعلی، عبدالله، صیادچمنی، آرتمیز (1397) تحلیل عناصر ناتورئالیستی در رمان سفر شب از بهمن شعله‌ور، نشریۀ متن پژوهش ادبی، شمارۀ77، صص188-208.
سروش، عبدالکریم (1382) انقلاب‌اسلامی، فقه، روشنفکری دینی، ماهنامۀ نافه، شمارۀ29،صص290-308.
قیصری، علی (1373) نقد ادب ایدئولوژیک مروری بر ادبیات روشنفکری و مکتبی ایران، ایران نامه، سال دوازدهم، شمارۀ2، صص 233-258.
مشایخ سنگ تجن، زینب، حیدری، فاطمه (1396) تحلیل هویت و جایگاه زن در سووشون سیمین دانشور و پرنده من فریبا وفی، فصل نامۀ علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، شمارۀ 34، صص157-177.
مولایی نژاد،اعظم (1382) بررسی وضعیت زنان در سطوح مدیریتی کشور، فصلنامۀ ریحانه، شمارۀ3، صص5-15.
نژاد ایران، محمد (1396) نقش روشنفکران در بازتولید ادبیات سیاسی مدرن در ایران معاصر، مجلۀ رهاورد پژوهش های سیاسی، شمارۀ 5 و 6، صص1 - 12.
نوروزی، یاسر (۱۳۸۶) شب زنجیری: نگاهی به رمان «سفر شب»، شهروند امروز، تهران: شمارۀ25.
_||_Books
Ashouri, Dariush (1995) Culture of Humanities, Tehran: Markaz Publishing.
Pasayar, Mohammad Reza (1993) Contemporary French Culture, Tehran: Contemporary Culture Publications.
Jahanbegloo, Ramin (2005) The View of the Past and the Future, Tehran: Ney Publishing.
Khosropanah, Abdolhossein (2010) Intellectual Flow of Contemporary Iran, Qom: Publications of the New Wisdom Institute.
Davari Ardakani, Reza (1984) A Review of the History of Our Westernization, Tehran: Soroush.
Davari Ardakani, Reza (2000) About the West, Tehran: Hermes.
Davari Ardakani, Reza (2013) A Journey in the History of Intellectuals in Iran and the World, Tehran: Sokhan Publications.
Saeed, Edward (2002) Signs of Intellectuals, translated by Mohammad Eftekhari, Tehran: Agah Publications.
Sholehvar, Bahman (1967) Safar Shab, Tehran: Khosheh Book.
Kazemi, Abbas (2004) Sociology of Religious Intellectuals in Iran, Tehran: A New Plan.
Goodarzi, Gholamreza (2007) The Unfinished Modernity of Intellectuals, Tehran: Akhtaran Publications.
Mir Abedini, Hassan (1998) One Hundred Years of Iranian Fiction, First Edition, Tehran: Cheshmeh.
Yathribi, Seyed Yahya (2003) The Sad Story of Intellectuals in Iran, Tehran: Danesh va Andisheh Publications.
Articles
Al-Ahmad, Jalal (1967) Criticism of Al-Ahmad on the novel Night Journey by Ba'man Sholehvar, Arash Magazine, Volume 2, Number 2, pp.104.
Hassanzadeh Mir Ali, Abdullah, Sayad Chamani, Artemiz (2018) Analysis of naturalist elements in the novel Night Journey by Bahman Sholehvar, Literary Research Textbook, No. 77, pp. 188-208.
Soroush, Abdolkarim (2003) Islamic Revolution, Jurisprudence, Intellectual-Religious, Nafeh Monthly, No. 29, pp. 290-308.
Qaisari, Ali (1994) Critique of Ideological Literature A Review of Iranian Intellectual and School Literature, Irannameh, Volume 12, Number 2, pp. 233-258.
Mashayekh Sang Tajan, Zeinab, Heidari, Fatemeh (2017) Analysis of the identity and position of women in Suvshun Simin Daneshvar and my bird Fariba Wafi, Scientific Quarterly of Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature (Dehkhoda), No. 34, pp.157-177.
Molainejad, Azam (2003) A Study of the Status of Women in the Management Levels of the Country, Rihaneh Quarterly, No. 3, pp. 5-15.
Nejad Iran, Mohammad (2017) The Role of Intellectuals in the Reproduction of Modern Political Literature in Contemporary Iran, Rahavard Journal of Political Research, Nos. 5 and 6, pp. 1-12.
Nowruzi, Yaser (2007) Chain Night: A Look at the Novel "Night Journey", Shahrvand Emrooz, Tehran: No. 25.