نگاهی به اهمیت نورالله در توصیف ماهیت معرفت صوفیانه با تکیه‌بر آرای مولانا
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی
اختیار بخشی
1
(استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.)
کلید واژه: مثنوی, مولوی, بصیرت, معرفت صوفیانه, نورالله,
چکیده مقاله :
در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و بررسی ساختاری به موضوع جایگاه، ماهیت و کارکرد نورالله در فراست و بصیرت صوفیانه در مثنوی و متون مهم صوفیانه پرداخته ایم. در مقاله، ضمن بررسی ساختاری حدیث فراست مؤمن، که در باب فهم فراست و بصیرت صوفیانه از احادیث کلیدی است، به بررسی اهمیت عناصری چون نورالله و نظر با نورالله در تبیین سرشت مبتنی بر نور و رؤیتِ فراست، بصیرت و معرفت صوفیانه پرداخته ایم و کوشیده ایم ماهیت و کارکردهای نورالله را در فراست و بصیرت صوفیانه، به‌منظور ارائۀ الگویی ساختاری که معرفت صوفیانه را توصیف کند، بررسی و تحلیل کنیم. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که عنصر کانونی و بنیادین نورالله در فراست، بصیرت و شهود صوفیانه در مثنوی و آثار صوفیانه چنان اهمیت کانونی دارد که بدون آن، تبیین ماهیت معرفت صوفیانه عملاً غیرممکن است. در پایان، با توجّه به یافته های پژوهش حاضر الگوی ساختاری زیر را برای توصیف ماهیت معرفت صوفیانه به‌عنوان نتیجۀ تحقیق ارائه داده ایم: نورالله↔ تجلی نورالله بر قلب صوفی↔ بصیرت صوفیانه↔ معرفت صوفیانه
کتابنامه
قرآن کریم
اتکینسون، ریتا ال؛ و دیگران (۱۳۸۶)، زمینه روانشناسی هیلگارد، ترجمة دکتر محمّدنقی براهنی و دیگران، چ ۷، تهران: انتشارات رشد.
احمدی، بابک (۱۳۷۵)، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
اسماعیل، عزیز (۱۳۷۸)، زمینۀ اسلامی شاعرانگی تجربة دینی، ترجمة داریوش آشوری، تهران: نشر فرزان.
ایگلتون، تری (۱۳۸۶) پیش‌درآمدی بر نظریة ادبی، ترجمة عباس مخبر، چ ۴، تهران: نشر مرکز.
بارت، رولان (۱۳۷۷)، نقد و حقیقت، ترجمة شیرین دختدقیقیان، تهران: نشر مرکز.
برسلز، چارلز (۱۳۹۶)، درآمدی بر نظریهها و روش‌های نقد ادبی، چ ۴، ترجمۀ مصطفی عابدینیفر، ویراستۀ دکتر حسین پاینده، تهران: انتشارات نیلوفر.
پناهی، مهین و مختاری، مسروره (۱۳۹۲)، «فراست در متون عرفانی- اسلامی»، فصلنامۀ تخصصی عرفان اسلامی، سال نهم، شماره ۳۵، ۵۷- ۸۱.
پین، مایکل (۱۳۷۹)، بارت، فوکو، آلتوسر، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
توسّلی، غلامعبّاس (۱۳۸۶)، نظریه‌های جامعهشناسی، چ ۱۳، تهران: سمت.
چیتیک، ویلیام و دیگران (۱۳۸۳)، گنجینۀ معنوی مولانا، ترجمۀ شهاب‌الدین عباسی، تهران: انتشارات مروارید با همکاری مرکز بینالمللی گفتگوی تمدّن‌ها.
زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۸۲) نقد ادبی، چ ۷، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
زمانی، کریم (۱۳۸۲)، شرح جامع مثنوی معنوی (۶ ج)، چ ۶، تهران: انتشارات اطّلاعات.
ـــــــــــ (۱۳۸۸)، میناگر عشق، چ ۷، تهران: نشر نی.
سادات ابراهیمی، سید منصور و براتی خوانساری، محمود (۱۳۹۷)، «تحلیل پدیدار شناختی کارکردهای فردی و اجتماعی فراست در ادب فارسی»، مطالعات عرفانی، شماره بیست‌وهشت، ۸۱-۱۱۴.
سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر (۱۳۸۴)، راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة عباس مخبر، چ ۳، تهران: طرح نو.
ساغروانیان، سیّد جلیل (۱۳۶۹)، فرهنگ اصطلاحات زبانشناسی (موضوعی- توصیفی)، ویرایش محمد الیاسی، مشهد: نشر نما.
سجودی، فرزام (۱۳۸۷)، نشانهشناسی کاربردی، تهران: نشر علم.
صدری افشار، غلامحسین و دیگران (۱۳۸۱)، فرهنگ معاصر فارسی امروز، تهران: فرهنگ معاصر.
عطّار نیشابوری، شیخ فریدالدین محمد (۱۳۶۰)، تذکرة الاولیا، به تصحیح محمد استعلامی، چ ۳، تهران: انتشارات زوّار.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (۱۳۶۱)، احادیث مثنوی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
فعالی، محمدتقی (۱۳۷۹)، تجربۀ دینی و مکاشفۀ عرفانی، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
فولادی، علیرضا (۱۳۸۹)، زبان عرفان، چ ۳، تهران: انتشارات سخن و انتشارات فراگفت.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (۱۳۸۱) رسالۀ قشیریّه، ترجمۀ ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، به تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، چ ۷، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاپلان، هارولد و سادوک، بنیامین (بیتا) واژهنامة جامع روان‌پزشکی و روانشناسی، ترجمة محمد دهگان پور و دیگران، تهران: دفتر تحقیقات و انتشارات بدر.
کالر، جاناتان (۱۳۸۲)، نظریّة ادبی (معرّفی بسیار مختصر)، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز.
منوّر میهنی، محمد (۱۳۶۶) اسرارالتوحید، به تصحیح دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: نشر آگاه.
مولوی، جلال‌الدین محمد (۱۳۸۴)، کلی‌ات دیوان شمس، مطابق نسخۀ تصحیح‌شدۀ بدیع‌الزمان فروزانفر، چ ۷، تهران: انتشارات علم.
ـــــــــــــــــــــــ (۱۳۸۲)، مثنوی معنوی (از روی نسخۀ ۶۷۷ هـ. ق قونیّه)، به تصحیح دکتر توفیق هـ. سبحانی، چ ۲، تهران: انتشارات روزنه.
میبدی، رشیدالدین (۱۳۶۱)، کشفالاسرار و عدّةالابرار، به سعی علیاصغر حکمت،۱۰ جلد، چ ۳، تهران: انتشارات امیرکبیر.
نجم رازی، عبدالله بن مبارک (۱۳۸۶)، مرصادالعباد، به اهتمام محمدامین ریاحی، چ ۱۲، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
نویا، پل (۱۳۷۳)، تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمۀ اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
نیکویی، علیرضا و بخشی، اختیار (۱۳۸۹)، «بازخوانی فِراست در دو گفتمان عرفی و عرفانی (با تکیه‌بر مثنوی و عنصر نور)»، ادبپژوهی، سال چهارم، شماره ۱۳، ۷- ۲۸.
هارلند، ریچارد (۱۳۹۳)، درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی از افلاتون تا بارت، ترجمۀ شاپور جورکش و دیگران، تهران: نشر چشمه.
هجویری، علی (۱۳۸۱)، کشفالمحجوب، به تصحیح والنتین ژوکوفسکی، چ ۸، تهران: انتشارات طهوری.
هرگنهان، بی. آر و السون میتو اچ. (۱۳۸۵)، نظریه‌های یادگیری، ترجمة علیاکبر سیف، چ ۹، تهران: نشر دوران.
یثربی، سیّد یحیی (۱۳۷۰)، فلسفۀ عرفان، چ ۲، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم.
یوسف پور، محمدکاظم و بخشی، اختیار (۱۳۸۸)، «بررسی مقایسهای عنصر نور در مثنوی با مهمترین آثار ادب فارسی»، ادب پژوهی، سال سوم، شمارۀ هفتم و هشتم.
_||_bibliography
The Holy Quran
Atkinson, Rita L; and others (1386), Hilgard's field of psychology, translated by Dr. Mohammadnaghi Brahni and others, Ch. 7, Tehran: Rushd Publications.
Ahmadi, Babak (1375), structure and interpretation of the text, Tehran: Publishing Center.
Ismail, Aziz (1378), Islamic context of poetics of religious experience, translated by Dariush Ashuri, Tehran: Farzan Publishing.
Eagleton, Terry (1386) An Introduction to Literary Theory, translated by Abbas Mokhbar, Ch 4, Tehran: Markaz Publishing.
Barrett, Rolan (1377), criticism and truth, translated by Shirin Dekht-Shokiyan, Tehran: Markaz publication.
Brussels, Charles (2016), An introduction to the theories and methods of literary criticism, Ch. 4, translated by Mustafa Abedini-Far, edited by Dr. Hossein Payandeh, Tehran: Nilofar Publications.
Panahi, Mahin and Mokhtari, Masroreh (2012), "Frost in mystical-Islamic texts", specialized quarterly of Islamic mysticism, 9th year, number 35, 57-81.
Payne, Michael (1379), Barthes, Foucault, Althusser, translated by Yazdanjo's message, Tehran: Markaz publication.
Taussali, Gholam Abbas (2008), Sociological Theories, Vol. 13, Tehran: Samt.
Chittik, William and others (1383), Molana's spiritual treasure, translated by Shahabuddin Abbasi, Tehran: Marwarid Publications in collaboration with the International Center for the Dialogue of Civilizations.
Zarinkoob, Abdul Hossein (2012) Literary criticism, Ch. 7, Tehran: Amirkabir publishing house.
Zamani, Karim (1382), The Comprehensive Masnavi Manavi Commentary (6 vols.), Ch 6, Tehran: Atalaat Publications.
(2008), Minagar Eshgh, Chapter 7, Tehran: Nei Publishing.
Sadat Ebrahimi, Seyyed Mansour and Barati Khansari, Mahmoud (2017), "A Phenomenological Analysis of Frost's Individual and Social Functions in Persian Literature", Erfani Studies, Number Twenty-Vahsht, 81-114.
Selden, Raman and Widdowson, Peter (1384), Guide to Contemporary Literary Theory, translated by Abbas Mokhbar, Ch 3, Tehran: New Design.
Sagharvanian, Seyyed Jalil (1369), Dictionary of linguistic terms (thematic-descriptive), edited by Mohammad Eliasi, Mashhad: Nama.
Sojodi, Farzam (2008), Applied Semiotics, Tehran: Science Publishing.
Sadri Afshar, Gholamhossein and others (2011), Contemporary Persian Culture Today, Tehran: Contemporary Farhang.
Attar Neishabouri, Sheikh Farid al-Din Mohammad (1360), Tazkira al-Awaliya, corrected by Mohammad Istalami, Ch. 3, Tehran: Zovar Publications.
Forozanfar, Badi al-Zaman (1361), Masnavi Hadiths, Tehran: Amir Kabir Publications.
Afqiri, Mohammad Taqi (1379), religious experience and mystical revelation, Qom: Research Institute of Islamic Culture and Thought.
Foladi, Alireza (2008), The Language of Irfan, Ch. 3, Tehran: Sokhon Publications and Faragoft Publications.
Qashiri, Abdul Karim bin Hawazen (1381) Qashiriyyah treatise, translated by Abu Ali Hassan bin Ahmed Osmani, corrected by Badi al-Zaman Farozanfar, Ch 7, Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Kaplan, Harold and Sadok, Benjamin (Beta) Comprehensive Dictionary of Psychiatry and Psychology, translated by Mohammad Dehganpour and others, Tehran: Badr Research and Publishing Office.
Kaler, Jonathan (1382), Literary theory (a very brief introduction), translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Markaz publishing house.
Manwar Mihni, Mohammad (1366) Asrar al-Tawheed, edited by Dr. Mohammad Reza Shafiei Kodkani, Tehran: Aaghar publishing house.
Maulvi, Jalaluddin Mohammad (2004), Generalities of Divan Shams, according to the corrected version of Badi al-Zaman Forozanfar, Ch. 7, Tehran: Alam Publications.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ Sobhani, Ch 2, Tehran: Rozeneh Publications.
Meybodi, Rashiduddin (1361), Kashf-al-Asrar and Adda-al-Abrar, by Sae Ali-Asghar Hekmat, 10 volumes, Ch 3, Tehran: Amir Kabir Publications.
Najm Razi, Abdullah bin Mubarak (2008), Mursada al-Abad, by Mohammad Amin Riahi, Ch 12, Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Noya, Paul (1373), Qur'anic interpretation and mystical language, translated by Ismail Saadat, Tehran: Academic Publishing Center.
Nikoyi, Alireza and Bakshi, Akhtar (2018), "Rereading Ferast in two common and mystical discourses (relying on the Masnavi and the element of light)", Adab-Pzohuhi, 4th year, number 13, 7-28.
Harland, Richard (1393), A Historical Introduction to Literary Theory from Plato to Barthes, translated by Shapur Jourkesh and others, Tehran: Cheshme Publishing House.
Hajviri, Ali (2011), Kashf al-Mahjub, edited by Valentin Zhukovsky, Ch. 8, Tehran: Tahuri Publications.
Herganhan, B. R. and Elson Mito H. (1385), Theories of Learning, translated by Ali-Akbar Saif, Ch 9, Tehran: Doran Publishing House.
Yathrabi, Seyyed Yahya (1370), The Philosophy of Irfan, Ch 2, Qom: Qom Islamic Propaganda Office Publishing Center.
Youssefpour, Mohammad Kazem and Bakshi, Ikhti (2008), "Comparative study of the element of light in the Masnavi with the most important works of Persian literature", Literature Research, 3rd year, 7th and 8th issue