کارکردهای درمانی عشق در غزل های حافظ
محورهای موضوعی : شاهنامه
محمدحسین نیکدار اصل
1
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج)
کلید واژه: عشق, حافظ, غزل, روان درمانگری,
چکیده مقاله :
عشق موضوعی برجسته و هویت بخش در دیوان حافظ است که از دیدگاه های گوناگون می توان به آن نگریست. افزون بر جستارهای شناخته شده که در این زمینه انجام شده است و همواره به مبانی عرفانی عشق حافظ توجه شده و گاهی نیز پژوهشگران سیر آن را در زمین و روابط انسانی جستجو کرده اند، باید گفت این موضوع گنجایش واکاوی در نگرش های روانشناسانه را نیز دارد. حافظ بارها در غزل هایش به درد و درمان از دیدگاه عشق، سخن گفته و خود را طبیب عشق نامیده است. می توان گفت حافظ در مرتبه ی کسی که به انسان، زندگی و هستی اندیشیده است، عشق را اکسیری دیده و تعریف کرده است که بر سرشت و روان انسان اثر دگرگون کننده ای برجای می نهد. نگارنده در این پژوهش به این نکته که عشق مورد نظر حافظ چه کارکردهای مثبت روانی دارد ، پرداخته است و در انجام کار با استفاده از شیوه تحلیل محتوای کیفی داده ها را از غزل های حافظ جمع آوری و با بهره یابی از منابع گوناگون تحلیل کرده است. در واکاوی کیفی غزل های حافظ از منظر کارکردهای سازنده و مثبت عشق بر انسان، برآیندهای برجسته و تامل برانگیزی چون شادی، کمال انسان، جاودانگی، زندگی بخشی، آگاهی و تنبه و ... دیده شد. در این رویکرد حافظ مسایل و گرفتاری های کلان و فلسفی انسان تا مسایل شخصی را قابل درمان و حل یافته است.
Love is a prominent and identity-giving topic in Hafez's Divan, which can be looked at from different perspectives. In addition to the well-known research that has been done in this field, which has always focused on the mystical foundations of Hafez's love, some researchers have also paid attention to the human aspect of love. It must be said that this issue can also be analyzed from psychological perspectives.In his Ghazal, Hafez spoke about pain and healing from the perspective of love many times and called himself the "doctor of love." It can be said that Hafez, as someone who has contemplated mankind, life, and existence, has seen and defined love as an elixir that has a transformative effect on human nature and psyche.In this research, the author discusses the positive psychological functions of love according to Hafez's point of view. In conducting the work, data has been collected from Hafez's Ghazels using the qualitative content analysis method and analyzed by drawing upon various sources.In the qualitative analysis of Hafez's Ghazals from the perspective of the constructive and positive functions of love on human beings, outstanding and thought-provoking results such as happiness, human perfection, immortality, life-giving, awareness, and consciousness were observed. In this approach, Hafez can address and resolve not only the macro and philosophical issues and troubles of man but also personal problems.
_||_