علم الهی از دیدگاه صدر المتألهین و ابن سینا
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی
زهرا زاهری
1
(مدرس معارف اسلامی دانشگاه ایلام و دانشگاه فرهنگیان ایلام)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
یکی از پیچیده‌ترین مباحث فلسفه الهی مسأله علم الهی است. این نوشتار ضمن بیان مسائل مربوط به این موضوع به بررسی دیدگاه صدر المتألهین و ابن سینا می‌پردازد. ابن سینا علم الهی به ذات را حضوری می‌داند. او علم الهی به ماسوی را علمی حصولی می‌داند که از راه صور مرتسمه حاصل می‌شود، از این رو او به علم عنایی معتقد است. ملاصدرا با استفاده از مبانی و اصول ویژه فلسفه خود، از جمله قاعده بسیط الحقیقة نظریه نوینی را در باب علم واجب الهی به ماسوی عرضه داشته است. بر این اساس، خداوند در مرتبه ذات خویش، به جمیع ماسوی علم اجمالی(بسیط) دارد که در عین حال، کاشف از تفاصیل ماسوی است. وی همچنین بر پایه اصول فلسفی خویش، از ذاتی بودن و ضروری بودن علم الهی دفاع می‌کند.
One of the most complex topics in divine philosophy is the issue of divine knowledge. This article examines the views of Sadr al-Muta'allehin and Ibn Sina while stating issues related to this issue. Ibn Sina considers the divine knowledge of essence to be present. He considers the divine knowledge of Masavi to be an acquired science which is obtained through the forms of Mortasmeh, therefore he believes in the science of Enai. Mulla Sadra, using the special principles of his philosophy, including the rule of "Basit Al-Haghighat", has presented a new theory about the obligatory divine knowledge to Masavi. Accordingly, God, at the level of His essence, has a brief (simple) knowledge of all of Masavi, who is at the same time the discoverer of Masavi's details. He also defends the essence and necessity of divine knowledge based on his philosophical principles.
قرآن کریم.
ابن سینا. 1363ش، المبدأ والمعاد، چ1، بی جا: مؤسسه مطالعات اسلامی.
ابن سینا. 1375ش، الإشارات والتنبیهات، مع الشرح للمحقق الطوسی والعلامة قطب الدین رازی، ج3، چ1، قم: نشر البلاغه.
ابن سینا. 1379ش، النجاة، تحقیق محمدتقی دانش پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
ابن سینا. 1404ق الف، الشفا(الالهیات)، تصحیح سعید زائد، قم: آیت الله مرعشی نجفی.
ابن سینا. 1404ق ب، التعلیقات، بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی.
آشتیانی، سید جلال الدین. 1376ش، شرح رسالة المشاعر، تهران: امیرکبیر.
بهشتی، احمد. 1385ش، تجرید، چ1، قم: بوستان کتاب.
جوادی آملی، عبدالله. 1382ش الف، شرح حکمت متعالیه، بخش سوم از جلد 6، چ2، قم: اسراء.
صدر المتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1354ش، المبدأ والمعاد، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدوق، ابوجعفر محمد بن علی. 1357ش، التوحید، قم: جامعه مدرسین.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1365ش، الکافی، ج 1، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مصلح، جواد. 1385ش، ایضاح المقاصد فی حل المعضلات کتاب الشواهد، به اهتمام نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
مطهری، مرتضی. 1361ش، مجموعه آثار، ج 5، چ1، تهران: صدرا.
مقالات
احسن، مجید. 1389ش، «تأملی بر دیدگاه ابن سینا و شیخ اشراق»، اندیشه نوین دینی، سال6، شماره22.
_||_The Holy Quran.
Ibn Sina. 1984, Al-Mabda wa Al-Ma'ad, v 1, Bija: Institute of Islamic Studies.
Ibn Sina. 1996, Al-Esharat Valtanbihat, Ma Al-Sharh Lelmohaghegh Al-Tusi Valalamat Qutbaddin Razi, vol. 3, edition 1, Qom: Nashr al-Balaghah.
Ibn Sina. 2000, Al-Najah, research of Mohammad Taghi Daneshpajooh, Tehran: University of Tehran. Ibn Sina. 1404 AH, Al-Shafa (Theology), corrected by Saeed Zayed, Qom: Ayatollah Marashi Najafi. Ibn Sina. 1404 AH, Al-Talighat, Beirut: Maktab Al-Elm Al-Eslami.
Ashtiani, Seyed Jalaluddin 1997, Description of the treatise of poets, Tehran: Amirkabir.
Beheshti, Ahmad 2006, Tajrid, v 1, Qom: Bustan Ketab.
Javadi Amoli, Abdullah 2003, Explanation of the Transcendent Wisdom, Part 3 of Volume 6, edition 2, Qom: Esra.
Sadr al-Muta'allehin Shirazi, Muhammad ibn Ibrahim. 1975, Origin and Resurrection, edited by Seyyed Jalaluddin Ashtiani, Tehran: Iranian Wisdom and Philosophy Association.
Saduq, Abu Ja'far Muhammad ibn Ali. 1978, Al-Tawhid, Qom: Teachers Association.
Kelini, Muhammad ibn Ya'qub 1986, Al-Kafi, vol. 1, Tehran: Dar Al-Kotob Al-Eslamiya.
Mosleh, Javad 2006, Izah Al-Maghased Fi Hal Al-Mozalat Ketab Al-Shavahed, by Najafgholi Habibi, Tehran: Research Institute of Iranian Wisdom and Philosophy.
Motahari, Morteza 1982, Collection of Works, Vol. 5, v. 1, Tehran: Sadra.
Articles
Ahsan, Majid. 2010, "Reflections on the views of Ibn Sina and Sheikh Ishraq", New Religious Thought, Volume 6, Number 22.