اصول دادرسی مالیاتی در نظام حقوقی ایران و انگلستان با نگاهی به آموزه‌های فقهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری تخصصی حقوق عمومی، پردیس البرز، دانشگاه تهران، البرز، ایران.

چکیده

آیین دادرسی مالیاتی مفهوم و گستره، مبانی و منابع حقوقی و قانونی گسترده­ای را دربرمی­گیرد که از مرحله وضع قوانین مالیاتی تا مراحل تشخیص، تعیین، مطالبه وصول، رسیدگی و حل‌وفصل اختلافات، طرح و اقامه شکایات کیفری و دادخواست­های حقوقی و چگونگی اتخاذ تصمیم، صدور و اجرای آرای کلیه مراجع اداری، انتظامی و قضایی، اعم از درون‌سازمانی و برون‌سازمانی را در خود جای می‌دهد تا بتواند در کنار عدالت مالیاتی، تحقق عدالت توزیعی و اجتماعی، عدالت رویه­ای، عدالت حقوقی، عدالت کیفری، عدالت جنایی و عدالت اداری مالیاتی و حتی، عدالت ترمیمی را نیز، با خود به همراه داشته باشد. از این هر نظام حقوقی برای تحقق دادرسی مالیاتی عادلانه ملزم به رعایت اصول دادرسی مالیاتی نظیر؛ اصل محرمانه بودن اطلاعات مؤدیان مالیاتی، اصل علنی بودن دادرسی مالیاتی، اصل بر آمره بودن قواعد آیین دادرسی مالیاتی، اصل پژوهش‌خواهی آرای محاکم دادرسی مالیاتی و اصل ترافعی بودن در دادرسی مالیاتی است.
وضعیت موجود دادرسی‌ مالیاتی در ایران با اشکالات عدیده‌ای چه در فرایند و یا رسیدگی ماهیتی همراه است از جمله: رسیدگی بدون رسمیت یافتن جلسات به دلیل عدم حضور قاضی عضو هیأت، صدور آراء کلیشه‌ای و فاقد استدلال و توجیهات قانونی، تأخیر در اجرای قرارهای کارشناسی و اطاله دادرسی که با دادرسی منصفانه و وضعیت مطلوب و قابل قبول آن فاصله ایجاد کرده است. بنابراین تحول در ساختار و ترکیب و نحوه فعالیت و عملکرد این مراجع و همچنین تدوین «قانون آیین دادرسی اداری» یک ضرورت اساسی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Principles of Tax Trial in the Legal System of Iran and UK with a Glance at Islamic Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • reza tajarlo 1
  • ramin moradi 2
1 Assistant Professor, Department of Public Law, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PhD Student in Public Law, Alborz Campus, University of Tehran, Alborz, Iran.
چکیده [English]

Tax procedures that have extensive concepts and scope, fundamentals and
sources of law, include, from tax legislation to determining, demanding
collection and settlement of disputes, filing legal and criminal complaints,
decision making condition, issuing and performing all administrative, law
enforcement and jurisdictions authorities judgments including insourcing
and outsourcing to realize distributive and social justice, procedural Justice,
legal justice, criminal justice, tax administrative justice and even restorative
justice alongside with tax justice. Every legal systems requires to comply
with principles of tax trial such as principle of taxpayer information privacy,
publicity of tax trial principle, principle of peremptory norms in tax trial,
principle of taking appeal to tax trial judgments and the adversary principle
in tax trial to realize fair tax trial.
The present situation of tax trial in Iran has numerous difficulties either in
the process or the trial on merits, including hearing in unofficial trial because
of absence of the commissioner judge, issuing stereotype, irrational and
delegitimized judgments, enforcement delay in writ of expert opinion and
prolongation of trial which interrupted fair trial and favorable and acceptable
situation. Therefore it is essential to transform the structure and functionality
of these authorities and also codification of administrative procedure law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • tax trial
  • fair trial
  • taxpayer rights
  • tax justice
  1. احمدی موسوی، سیدمهدی؛ ولیدی، محمدصالح و نجفی توانا، علی (1395). «آسیب‌شناسی نظام مالیاتی ایران و تبیین عوامل مؤثر در بروز آسیب­ها». مجله حقوقی دادگستری، (96)، زمستان.
  2. السان، مصطفی و ضرونی، داریوش (1397). «جایگاه اصل تناظر و حق تجدیدنظرخواهی در نظام دادرسی مالیاتی ایران». پژوهشنامه مالیات، (39).
  3. حاجی پور کندرود، علی؛ هاشمی، سیدمحمد و یاوری، اسدالله (1397). «مطالعه تطبیقی مفهوم و الزامات علنی بودن دادرسی کیفری در حقوق ایران و موازین بین­المللی». فصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، 9(1).
  4. خالقی، علی (1383). «اصل علنی بودن دادرسی در پرتو اسناد بین­المللی و حقوق داخلی». مجله پژوهش­های حقوقی، سال سوم، (5).
  5. خسروی، احمد (1388). جایگاه اصل دادرسی عادلانه در حل اختلاف مالیاتی. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). رشته حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  6. رستمی، ولی (1392). مالیه عمومی. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
  7. رستمی، ولی و بهرامی، مهدی (1394). «مطالعه تطبیقی حق بر محرمانه بودن اطلاعات مؤدیان مالیاتی در ایران و آمریکا»، در تکاپوی حقوق عمومی: مجموعه مقالات سلسله نشست­های تازه­های حقوق عمومی، به کوشش دکتر علی اکبر گرجی ازندریانی، تهران: انتشارات گنج دانش.
  8. رستمی، ولی و کاظمی، داود (1398). «ارزیابی اصول «حق دفاع» و «علنی بودن» دادرسی مالیاتی در نظام حقوقی ایران و انگلیس». فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 49(4).
  9. زراعت، عباس (1394). آیین دادرسی کیفری. تهران: انتشارات میزان.
  10. زراعت، عباس و احمدی، انور (1393). «مبانی و آثار اصل حضوری بودن فرایند دادرسی کیفری». پژوهشنامه حقوق کیفری، سال پنجم، (2).
  11. زمان‌زاده بهبهانی، مهری؛ رهامی، محسن و ناجی‌زواره، مرتضی(1397). «واکاوی جایکاه اصول دادرسی عادلانه در فقه امامیه». دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال نوزدهم، (2).
  12. ساکت، محمدحسین (1387). حقوق شناسی. تهران: انتشارات ثالث.
  13. شریعتی، محسن (1398). بررسی دادرسی مالیاتی در نظام حقوقی ایران بر اساس اصول دادرسی منصفانه. (رساله دکتری). رشته حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی.
  14. شمس، عبدالله (1398). آیین دادرسی مدنی (دوره بنیادین). تهران: انتشارات دراک.
  15. طاهری تاری، میرمحسن (1394). آیین دادرسی مالیاتی (مبانی حقوقی اختلاف، دادخواهی و دادرسی مالیاتی). تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی (شهر دانش).
  16. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1387). حقوق اداری تطبیقی؛ حاکمیت قانون و دادرسی اداری تطبیقی در چند کشور بزرگ. تهران: انتشارات سمت.
  17. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1397). حقوق اداری. تهران: انتشارات سمت.
  18. علی ابن ابی طالب، امام اول (1407ق). نهج‌البلاغه، شریف رضی، مصحح: صالح صبحی، قم: دارالهجره.
  19. قاسمی، ظاهر (1411ق). النظام الحکم فی الشریعه و التاریخ. بیروت: دارالنفاس.
  20. کرباسیون، محمدعلی و رستمی، ولی (۱۳۹۴). «حقوق مؤدیان مالیاتی از منظر فقه امامیه در فرایند تشخیص و وصول مالیات». فقه و مبانی حقوق اسلامی، ۴8(2).
  21. کلینی، محمد بن یعقوب (1386). الکافی. بی‌جا:‌ نشر اسوه.
  22. منصوریان، ناصر و چشم بیات، بهرام (1392). «تحلیل حقوقی تطبیقی مراجیع دادرسی مالیاتی». پژوهشنامه مالیات، (19).
  23. هداوند، مهدی (1398). حقوق اداری تطبیقی. تهران: انتشارات سمت.
  24. هداوند، مهدی و آقایی طوق، مسلم (1396). دادگاه­های اختصاصی اداری در پرتو اصول و آیین­های دادرسی منصفانه (حقوق ایران و مطالعه تطبیقی). تهران: انتشارات خرسندی.

 

  1. Bentley, Duncan (2007). Taxpayers' Rights: Theory, Origin and Implementation. Kluwer Law International Press, first edition.
  2. Drewry, Gavin (2009). "The Judicialisation of Administrative from Hewart to Leggatt". Transylvanian Review of Administrative Sciences, NO. 28E Si, pp. 45- 64.
  3. R.; Vitu, A.; Traile I. and Vitu, A. (1979). Traité de droit criminal, procedure penale. paris: cujas.
  4. Thuronyi, Victor (2003). Comparative Tax Law. International Monetary Fund (IMF), Kluwer Law International Press, first edition.