مطالعه فقهی حقوقی محرومیت معاون قتل عمد از ارث مقتول و دریافت مستمری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حقوق، دانشکده‌ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده‌ علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

در مذاهب اسلامی و قوانین بسیاری از کشورها از جمله قانون مدنی ایران مسأله حرمان وارث قاتل از میراث مورث مقتول محل تردید نیست و دامنه اختلاف تنها در مورد حدود و ثغور این حرمان و تسری یا عدم تسری آن به انواع قتل است، اما مسأله محرومیت وارثی که در قتل مورث به نحو معاونت دخالت داشته، در فرض سکوت قانون و بسیاری از متون فقهی، محل اختلاف است؛ همچنین اینکه معاون در قتل عمد بتواند به عنوان بازمانده‌ی مقتول از صندوقهای بازنشستگی مستمری دریافت کند، نیاز به بررسی دارد؛ زیرا خلاف اصل بودن موانع ارث و لزوم عدم تسری آن به عناوین غیرقطعی از یک سو و معقول بودن تبعیت از حکمت حکم قانونگذار در باب حرمان قاتل و توسعه آن از سوی دیگر، ارائه نظری قاطع را دشوار کرده است. با وجود این دلایل و مستنداتی وجود دارد که با دقت در آنها می‌توان گفت مسأله حرمان وی از ارث و دریافت مستمری، در این فرض هم معقول و مبانی تقویت این دیدگاه قویتر است. براین‌بنیاد نوشتار پیشِ‌رو در صدد است با بهره‌گیری از روش تحلیلی_انتقادی به بررسی موضوع و ارائه راهکار بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential-Legal Study of Deprivation of the Abettor of Murder from the Inheritance of the Victim and Pension

نویسندگان [English]

  • َAli Tahmasebi 1
  • Ali Shirazi 2
1 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 Ph.D. Student in Private Law, Department of Law, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
چکیده [English]

Islam and the law of many countries, including Iranian Civil Law, agree that the murderer is not entitled to the inheritance of the murdered heir. The scope of dispute is only about the limits of this deprivation and its extension or non-extension to the types of murder. But the issue of deprivation of the heir who was an accomplice in the murder, in the case of the silence of the law and many jurisprudential texts, is the place for stopping to give an opinion. In addition, it needs to be investigated whether the deputy in murder can receive a pension from the pension funds as the survivor of the victim or not. On the one hand, the exceptional character of the impediment to inheritance and the need not extend it to indefinite titles and on the other hand, the reasonableness of following the wisdom of the ruling on the deprivation of the killer and its extension has made it difficult to provide a conclusive opinion. However, there are reasons and documents in which we can state carefully that the issue of deprivation of inheritance and receiving a pension is also probable in this case, and the grounds for this conclusion are more solid. Thus, this paper aims to analyze the issue and provide a solution based on an analytical-critical approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Murder
  • Inheritance
  • Abettor in Murder
  • Heir
  • Pension
ابن قدامه، عبدالرحمن (1401ق). شرح الکبیر. بی‌جا: دار الکتاب العربی.
اراکی، محمدعلی (1413ق). رساله فی الارث. بی‌جا: مؤسسه در راه حق.
اردبیلی، محمدعلی (1392). حقوق جزای عمومی. تهران: گنج دانش.
امامی، حسن (1384). حقوق مدنی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
امامی، محمد و استوارسنگری، کورش (1397). حقوق اداری. تهران: میزان.
بجنوردی، محمد (1379). قواعد فقهیه. بی‌جا: مؤسسه چاپ و نشر عروج.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1390).  مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1391). محشی قانون مدنی. تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1392). ارث. تهران: گنج دانش.
شاهرودی، سیدمحمود (1387). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام). مؤسسه دایره‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام).
حضرمی، عبدالرحمن بن محمد (1430ق). بغیه المسترشدین. ابوظبی: دارالفقیه.
حکیم، محمدسعید (1418ق). منهاج الصالحین. بی‌جا: مؤسسه المناره.
رحمانی، محمد (1376). مجله فقه اهل البیت (علیهم‌السلام). بی‌جا: بی‌نا.
زحیلی، وهب (1371). فقه الاسلامی و ادلته. بی‌جا: مدین.
سرخسی، محمد بن احمد (1406ق). المبسوط. بیروت: دارالمعرفه.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1413ق). مسالک الافهام. بی‌جا: مؤسسه معارف اسلامی. 
شهیدی، مهدی (1381 ).  ارث. تهران: مجد.
صاحب جواهر، محمدحسن (1401ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام. بی‌جا: دارلاحیا التراث.
صانعی، یوسف (1421ق). فقه‌الثقلین. بی‌جا: مؤسسه فقه الثقلین.
طوسی، محمد بن حسن (1407ق)، الخلاف. بی‌جا: دفتر انتشارات اسلامی
علامه حلی، حسن بن یوسف (1413ق). قواعدالاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. بی‌جا: مؤسسه نشر اسلامی.
فخرالمحققین حلی، محمد بن حسن (1387). ایضاح الفواید فی شرح مشکلات قواعد. بی‌جا: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
قاسم‌زاده. سیدمرتضی (1391). ارث. تهران: دادگستر.
کاتوزیان، ناصر (1389). ارث. تهران: میزان.
گلپایگانی، محمدرضا (1375). مجمع‌المسایل. بی‌جا: دارالقرآن الکریم.
مامقانی، عبدالله (1404ق). مناهج المتقین. چاپ سنگی، بی‌جا: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
محمدی، ابوالحسن (1360). قتل از موانع ارث است. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، (22)، صص. 197-214.
موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1389). کتاب فقه‌ الحدود و التعزیرات. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
میرمحمد صادقی، حسین (1392). جرایم علیه اشخاص. تهران: میزان.
نعیمی، عمران و پرتو، حمیدرضا (1394). حقوق تأمین اجتماعی: با تأکید بر حوزه بیمه‌ای. تهران: انتشارات سمت.