نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• رضا جمشیدی ¹
• حسن حیدری ²
• محسن ذوالفقاری ²
• جلیل مشیدی ²

¹ دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک، اراک، ایران

² استاد و عضو هیئت‌علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجه، دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

بسیاری از شخصیت‌های حاضر در اسطوره‌های جهان، موجوداتی شگفت‌انگیز و فرا‌طبیعی‌اند که با قدرت‌های خارق‌العاده و غیرطبیعی خود با انسانِ زمان در ارتباط‌اند و اصولاً وجود آنان یکی از ویژگی‌های اصلی اساطیر و سببِ جذابیت‌شان برای مخاطبان است. این موجودات فرا‌طبیعی در اسطوره‌ها و حماسه‌های ایران نیز دیده می‌شوند. جهان‌بینی ثنویت که از باور‌های ادیان بین‌النهرینی و برخی از ادیان قوم هند و ایرانی است، باعث شده است تا با تقسیم موجودات فرا‌طبیعی در اساطیر ایران به دو گروه اهورایی و اهریمنی، هریک در ارتباط با انسان نقش خاصی ایفا کنند و با تغییراتی در جریان گذر از اسطوره به حماسه، در شاهنامه نیز راه یابند. بررسی نقش و خویشکاری این موجودات در ارتباط با انسان در شاهنامه برای روشن‌شدن زوایایی از باور‌ها و آیین‌های ایرانیان پیش از اسلام، امری ضروری و مهم است و ما در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی رابطۀ انسان را با موجودات فراطبیعی در شاهنامه بررسی و تبیین کرده‌ایم. در شاهنامه، بسیاری از ایزدان گذشته از مقام خود تنزّل کرده و در قالب شاهان یا پهلوانان نیک و بد مجسّم می‌شوند. در شاهنامه، اهورا‌مزدا (یزدان) خدای یگانه و آفرینندۀ نیک و بد است و سروش، سیمرغ و اسرافیل از دیگر موجودات اهورایی‌اند که در خدمت انسان و یاریگر اویند. همچنین اهریمن، دیو، اژدها، پری و یأجوج و مأجوج جزء موجودات اهریمنی هستند که پیوسته در صدد دشمنی، نبرد و آسیب‌زدن به انسان برمی‌آیند.

کلیدواژه‌ها

• موجودات فراطبیعی
• اهورایی
• اهریمنی
• شاهنامه
• انسان

موضوعات

• ادبیات
• اندیشة اجتماعی مسلمانان
• تمدن اسلامی
• هویت ملی

عنوان مقاله [English]

The relation between human being and extraordinary creature in Shahnameh poetical work

نویسندگان [English]

• Reza Jamshidi ¹
• Hasan Haydari ²
• Mohsen Zolfaghari ²
• Jalil Moshayedi ²

¹ PhD student in Persian Language and Literature, Arak University, Arak, Iran

² Professor and Member of the Faculty of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, Arak University, Arak, Iran

چکیده [English]

Many characters who are known as worlds’ myth, are extraordinary and incredible creatures, that make connection with people by these abnormal and super national power. Basically, their existence is considered as one of the main attribute of myths, caused to being attractive for audience. These type of extraordinary creatures in myths and legend of Iran can be seen too. Dualism worldview is not only belief of Mesopotamia’s Religions but also belief of religions in India and Iran nations where extraordinary creatures in Iran’s myths are categorized in two groups as the devil and ahura. Each one plays a special role in connection with human and due to turning from myths into epic could entry the Shahnameh. This is really significant and essential to study the role and self-doing of these creatures in connection with human in Shanameh in order to clarify all angles of beliefs and costumes of Iranian before Islam. Here in this essay, the relation between human and extraordinary creature is formulated and studied via analytic and descriptive method. Based on that, in Shahnameh most gods were downgraded to kings or bad and good heroes.  Ormazd (wise lord) is the only God and creator of bad and good in Shahnameh. Soroush, Simorgh) a mythological bird) an Esrafeel (or seraph( are the other creatures who help the human on the other hand, the Devil , demon, dragon and Gog and Magog are the creatures who did continually enmity against human.

کلیدواژه‌ها [English]

• extraordinary creatures
• the devils
• divine
• shahnameh
• human being