Plan

Chargement...
Couverture fascicule

Les mouvements populaires de révolte comme témoignage sur la paupérisation aux XVIe et XVIIe siècles

[article]

doc-ctrl/global/pdfdoc-ctrl/global/pdf
doc-ctrl/global/textdoc-ctrl/global/textdoc-ctrl/global/imagedoc-ctrl/global/imagedoc-ctrl/global/zoom-indoc-ctrl/global/zoom-indoc-ctrl/global/zoom-outdoc-ctrl/global/zoom-outdoc-ctrl/global/bookmarkdoc-ctrl/global/bookmarkdoc-ctrl/global/resetdoc-ctrl/global/reset
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
Page 297

ÉTUDES D'HISTOIRE MODERNE

LES MOUVEMENTS POPULAIRES DE REVOLTE

COMME TÉMOIGNAGE SUR LA PAUPÉRISATION

AUX XVIe ET XVIIe SIÈCLES

PAR

José-Gentil Da Silva

Quels dossiers ?

Pour écrire cet article nous avons accumulé une poussière d'informations. Au cours de recherches sur les mécanismes monétaires à l'époque dite moderne, ces informations s'organisaient d'elles-mêmes, élargissaient nos perspectives et en quelque sorte, nous posaient de nouvelles questions y compris d'ordre méthodologique 1.

Avouons-le d'entrée de jeu, ces questions rompent la fausse spécialisation qui nous aurait enfermé dans l'étude de questions dont on persiste à prétendre qu'elles comptent peu quantitativement, dans la vie moderne. L'occasion est bonne pour nous de refuser cette utilisation restrictive du « quantitatif » 2. Au vrai, pour peu que nous nous intéressions aux comportements, aux cadres conjoncturels créés par les gens d'affaires, aux tendances à long terme qui déterminent les administrateurs de biens, aux structures de « longue durée » sur lesquelles se greffent les conjonctures, nous retrouvions contrats et paiements indexés, signes qui représentent la valeur, différentes sortes de monnaies, comme principe même d'inégalités. La variété de ces signes et de ces monnaies n'ex-

1 Dans une thèse à paraître, nous avons présenté une méthode pour utiliser le matériau vocabulaire. Nous appliquerons cette méthode d'analyse à l'étude des révoltes.

2 Cf. par ailleurs, Maurice Aymard, Monnaie et économie paysanne, Settima settimana di studio, Istituto Internazionale di Storia economica « Francesco Datini », Prato, 1975, et Aldo De Maddalena, Uomini e monete preindustriali: personaggi in cerca d'autore, ibid.

doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw