Retina Pigment Epiteli ve Fotoreseptör Kompleksinde Hasar Yapan İlaçlar-1: Patogenez, Tanı ve Tedavi (Klorokin/hidroksiklorokin)

Romatizmal ve parazitik hastalıkların tedavisinde immünomodülatör etkilerinden dolayı çok sık kullanılan hidroksiklorokin ve klorokin, plazma dağılım hacimlerinin yüksek olması nedeniyle uzun süreli kullanımları sonrasında melanin içeren dokularda birikerek geri dönüşümsüz yan etkilere sebep olmaktadırlar. Günümüzde bu yan etkiler tanı ve görüntüleme yöntemlerindeki gelişmeler sayesinde ileri evrelere (hedef tahtası makulopati) ulaşmadan saptanabilmektedir. Günlük 5 mg/kg’ı aşan hidroksiklorokin ve 2,3 mg/kg’ı aşan klorokini uzun süreli kullanan (10-25 yıl) hastalarda retinopati gelişme riski artmaktadır. Kronik böbrek yetmezliği olan, ileri yaştaki ve ek olarak tamoksifen kullanan hastalarda bu risk daha da artar. İlaç tedavisi devam eden hastalar yıllık izlenerek, her izlemde hastalara optik koherens tomografi (OKT), geniş alan fundus otofloresans görüntüleme ve gerekli durumlarda 10-2 görme alanı testi yapılmalıdır. Yine de toksisite bulgusu tam olarak dışlanamazsa multifokal elektroretinografi (mfERG) uygulanmalıdır. Hidroksiklorokin/klorokin retinopatisi tanısında kullanılan testlerden sensitivite ve spesitivitesi en yüksek olan mfERG’dir, sonra sırasıyla OKT ve 10-2 görme alanı testi gelmektedir. Erken retinopati bulguları saptandığında hastayı takip eden klinisyen ile irtibata geçilerek ilacın kesilmesi konusunda bilgi alışverişi yapılmalıdır. Tedavi bırakılsa bile retinopati bulgularının ilerleyebileceği unutulmamalıdır. Tarama kılavuzlarındaki algoritmalara uyarak, retina hasarı geri dönüşümsüz aşamaya ulaşmadan erken evrede yakalanabilir.